شاید هر بار که نام بلاک چین به گوش شما خورده باشد یا مطالب مختلفی از آن را مطالعه کرده باشید، مستقیما اشاره‌ای به دنیای اقتصاد، سرمایه گذاری و تبادلات داشته‌اند. اما بلاک چین فقط برای اقتصاد و سر و سامان دادن به آن نیست و این فقط ارزهای دیجیتال نیستند که از آن سود برده‌اند. بلاک چین همچنین در زمینه ذخیره داده‌ها و حفاظت و امنیت در صنایع مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرد. یکی از صنعت‌های دور از انتظاری که از بلاک چین سود زیادی برده است، صنعت مراقبت‌های بهداشتی است. اما کاربرد بلاکچین در بهداشت و درمان چیست؟
کاربرد بلاکچین در بهداشت و درمان
برخی از آن ویژگی‌هایی که اجازه داده‌اند ارزهای دیجیتال در شبکه‌های بلاک چین به عنوان تراکنش‌هایی بسیار امن مورد استفاده قرار بگیرند، در زمینه ذخیره سازی اطلاعات پزشکی هم قابل استفاده هستند. از آن جایی که بسیاری از شبکه‌های بلاک چین به شکل سیستم‌هایی مشارکتی و توزیع شده طراحی شده‌اند تا به ثبت رکورد‌ها و محافظت از داده‌ها در هنگام استفاده از ارزهای رمزنگاری شده بپردازند، برای یک فرد مخرب یا یک هکر، هرچند قدرتمند و دانا، به شدت سخت باشد تا آن را دستکاری کند، به خرابکاری بپردازد یا بدون هر گونه مشارکتی با دیگر کاربران به تغییر برخی سیستم‌های درون شبکه بلاک چین بپردازد. بنابراین، تغییر ناپذیری یکی از ویژگی‌های بلاک چین است که باعث ایجاد فضایی غیر قابل انحراف ،فساد یا دستکاری شده است؛ مسئله‌ای که برای دنیای پزشکی و ثبت اطلاعات اهمیت ویژه‌ای دارد.
فراتر از آن، معماری همتا به همتای بلاکچین (Peer to Peer) اجازه می‌دهد تا تمامی نسخه‌های ثبت شده برای یک بیمار به راحتی توسط هر بار آپدیت هماهنگ شود، حتی اگر اطلاعات قبلی او در یک کامپیوتر دیگر، در شهری دیگر و کشوری دیگر ثبت شده باشد. در حقیقت، هر یک از گره‌های موجود در شبکه بلاک چین (Nodes) یک نسخه از کل بلاک چین را درون خود جا داده‌اند و دائما در حال برقراری ارتباط هستند تا مطمئن شوند اطلاعات موجود در آن به‌روز و معتبر است. علاوه بر آن، غیر متمرکز بودن و داده‌های توزیع شده مشارکتی، از دیگر ستون‌های مهم بلاک چین هستند که می‌توانند کاربرد بلاکچین در بهداشت و درمان را دوچندان کنند.
قابل ذکر است که شبکه‌های بلاک چین توزیع شده هستند اما همیشه غیر متمرکز نیستند (در زمینه‌های دولتی). ویژگی تمرکز زدایی بستگی به چگونگی توزیع شدن گره‌ها دارند و از نظر معماری کلی شبکه بلاک چین، سیستم‌های توزیع شده می‌توانند درجه تمرکز زدایی متفاوتی را در اختیار قرار دهند. در زمینه مراقبت و بهداشت، معمولا بلاک چین به عنوان یک شبکه خصوصی مورد استفاده قرار می‌گیرد و بر خلاف جهتی حرکت می‌کنند که در دنیای ارزهای رمزنگاری شده به عنوان یک شبکه عمومی استفاده می‌شود. در عین حال که هر شخصی می‌تواند در توسعه شبکه عمومی بلاکچین مشارکت کند، شبکه‌های خصوصی نیاز به ارائه اجازه دارند و توسط گره‌های کمتری کنترل می‌شوند.
۵ مزیت استفاده از بلاک چین در بهداشت و درمان
۱. افزایش امنیت
همانطور که اشاره کردیم، یکی از مهم‌ترین ستون‌هایی که می‌توان به لطف بلاک چین آن را سوار کرد، امنیت است. در صنعت بهداشت و درمان، می‌توان از تکنولوژی بلاکچین به منظور ایجاد یک دیتابیس همتا به همتا یکپارچه و امن استفاده کرد. به لطف ویژگی تغییر ناپذیری بلاک چین، خراب شدن یا از دست رفتن اطلاعات دیگر هرگز نباید به عنوان یک نگرانی در دنیای پزشکی و درمان وجود داشته باشد.
می‌توان با استفاده از تکنولوژی بلاک چین به راحتی اطلاعات بیماران را ثبت کرد و در صورت نیاز هر اطلاعات مورد نیاز را در بین میلیون‌ها بیمار در سرتاسر دنیا بررسی کرد. این یک کاربرد بلاکچین در بهداشت و درمان است که از اهمیت بالایی برخوردار است.
بر خلاف دیتابیس‌های سنتی که به سرورهای متمرکز وابسته هستند، استفاده از سیستم توزیع شده بلاکچین اجازه می‌دهد تا تبادل داده‌ها در سطح امنیت به مراتب بالاتری انجام شود و هزینه‌های اداری و اجرایی پیچیده سیستم و قوانین کهنه را هم به کلی از بین برد. ذات تمرکز زدایی شبکه بلاک چین همچنین باعث می‌شود در برابر خطاهای تکنیکی یا حملات خارجی که اطلاعات هر بیمار یا داده‌های دنیای پزشکی را در معرض خطر قرار داده‌اند، با آسیب پذیری به مراتب کمتری رو به رو کند. امنیت تامین شده توسط بلاک چین در بهداشت و درمان در بیمارستانها استفاده بسیار مهمی دارد چرا که بیمارستانها و اطلاعات قرار گرفته در سیستم‌های آن‌ها، جزو اهدافی جذاب برای هکرها و باج افزارها هستند.
۲. قابلیت همکاری
یکی دیگر از مزیت‌های بلاک چین در زمینه ثبت اطلاعات روی این شبکه مشارکتی این است که به راحتی قابلیت همکاری گسترده‌ای را بین کلینیک‌ها، بیمارستانها، ارائه دهندگان سرویس‌های درمان و سلامت، پزشکان و غیره را فراهم می‌کند. در سیستم‌های سنتی، به دلیل تفاوت‌های فنی در ثبت اطلاعات میان دستگاه‌های مختلف در مراکز مختلف، دسته بندی اطلاعات برای بیماران و اشتراک گذاری آن‌ها می‌تواند سخت و در برخی موارد غیر قابل انجام باشد.
در دست مقابل بلاک چین می‌تواند با ایجاد دسترسی به افراد مجاز در دنیای پزشکی به هرگونه فایل‌های بیماران یا حتی اطلاعات ثبت شده در زمینه داروها، این مشکل را به راحتی حل کند. پس بدون نیاز به هرگونه سیستم خاص یا انجام فعالیت‌های اداری و اجرایی، بلاک چین باعث می‌شود تا تمامی افراد حاضر در دنیای سلامت در تمامی نقاط جهان، با یکدیگر به همکاری بپردازند.
۳. دسترسی و شفافیت
شبکه بلاک چین علاوه بر این که پروسه اشتراک گذاری اطلاعات ثبت شده را ساده سازی می‌کند، همچنین به بیماران و افراد مجاز سطح بالایی از دسترسی و شفافیت به اطلاعات پزشکی خود را می‌دهد. مخصوصا که هر شخصی قادر نیست روی اطلاعات بیماران دسترسی داشته باشد و تنها افرادی مجاز به آن‌ها دسترسی دارند، یک بیمار می‌تواند با خیالی راحت مطمئن باشد که اطلاعات او شفاف هستند و در معرض خطر قرار ندارند. مسئله فقط بحث هکرها و باج افزارها نیست بلکه این ویژگی حتی باعث می‌شود خطاهای انسانی به حداقل برسند.
۴. مدیریت تامین قابل اعتماد
بلاک چین در بهداشت و درمان می‌تواند روشی قابل اعتماد برای دنبال کردن و مدیریت داروسازی و ارائه دارو در تمامی بخش‌های درمانی ایجاد کند. از آن مهم‌تر، قادر است مشکل انتشار گسترده و غیر مجاز داروها و جعل آن‌ها را هم از بین ببرد. استفاده از بلاکچین در کنار پیوستگی آن با ابزارهای اینترنت اشیا (Internet of Things) تکنولوژی‌های درمانی حتی وارد مرحله جدیدی می‌شود. همچنین از دیگر ویژگی‌های مهم آن می‌توان به تاییدیه‌های درست و مناسب ذخایر دارویی یا شرایط و میزان ارسال و همچنین تصدیق کیفیت داروها اشاره کرد.
۵. جلوگیری از کلاهبرداری در زمینه بیمه
بلاک چین همچنین می‌تواند با انواع کلاهبرداری‌های بیمه سلامت مقابله کند. کلاهبرداری در دنیای بیمه با سیستم‌های پیش از ظهور بلاک چین امری اجتناب ناپذیر بوده.
حتی در کشور آمریکا کلاهبرداری در زمینه بیمه باعث کلاهبرداری ۶۸ میلیارد دلاری به صورت سالانه شده است. ثبت اطلاعات تغییر ناپذیر در شبکه بلاک چین و اشتراک گذاری آن با تهیه کنندگان بیمه، می‌تواند بسیاری از مشکلات متداول و کلاه برداری‌ها را از بین ببرد.
محدودیت‌های احتمالی بلاک چین در بهداشت و درمان
اگر چه شبکه بلاک چین در بهداشت و درمان مزیت‌های زیادی را هم برای بیماران و هم برای کارکنان آن ارائه می‌دهد اما بلاک چین همچنان موانع مختلفی را برای گسترش خود در دنیای سلامت و درمان می‌بیند.
۱. انطباق
برای مثال در ایالات متحده آمریکا، شرکت‌های سلامت و پزشکی که به در بر گرفتن بلاک چین در امور کاری خود علاقه نشان می‌دهند، نیاز به این دارند تا خود را به طور کامل با مقررات موجود هماهنگ کنند که می‌توان از جمله آن‌ها به بیمه سلامت اشاره کرد. زمانی که صحبت از بلاک چین می‌شود، بیمه سلامت و دستگاه‌های خواهان این تکنولوژی باید به خوبی برای جلوگیری از هر گونه مشکل با یکدیگر منطبق شوند.
۲. هزینه اولیه و سرعت
از سمت تهیه کنندگان و سازمان‌های سلامت، راه حل و استفاده از بلاک چین به نظر هزینه ابتدایی بالایی دارد، حقیقتی که باعث می‌شود خیلی از آن‌ها اصلا استفاده از بلاکچین را بیخیال شوند.
علاوه بر آن، در حال حاضر سیستم‌های توزیع شده و مشارکتی شبکه بلاک چین نسبت به سیستم‌های متمرکز از سرعت پایین‌تری برخوردار هستند و تراکنش‌ها و عملیات‌ها بر هر ثانیه نسبت به سیستم‌های کهنه، حجم کمتری دارند. یک شبکه بزرگ بلاک چین با تعداد وسیعی از گره‌ها، نیاز به زمان بیشتری برای ارسال و دسته بندی اطلاعات نسبت به سیستم های متمرکز دارد. این مسئله یکی از موانع بزرگ برای دیتابیس‌هایی است که نیاز به ثبت و دنبال کردن اطلاعات میلیون‌ها بیمار را دارند.حتی زمانی مشکل بیشتر به چشم می‌آید که برای هر بیمار نیاز به آپلود تصاویر بزرگ در اطلاعات بیمار باشد. مانند اسکن‌های MRI که حجم و سرعت نیازی برای آپلود کردن طلب می‌کنند.
نتیجه‌گیری
از ایجاد و اشتراک یک فضای مناسب برای ثبت اطلاعات پزشکی غیر قابل تغییر تا افزایش شفافیت در زمینه توزیع دارو، بلاک چین در سلامت و درمان چنیدن ویژگی بسیار مثبت را برای مصرف کنندگان به همراه خواهد داشت.
اما متاسفانه در حال حاضر مشکلات تکینیکی، منطقی و چالش‌های تنظیمی و نظارتی، باعث می‌شوند تا استفاده از بلاکچین هنوز کار راحتی نباشد و نیاز به پیشرفت‌های فراوانی برای راحتی استفاده طلب کند. امید است در آینده بتوان کاربرد بلاکچین در بهداشت و درمان را افزایش داد.
منبع: blog.coinnik
همچنین بخوانید:
کاربرد بلاک چین در سلامت چیست؟
پزشکی از راه دور چیست و چه مزایایی دارد؟
پنج مزیت اصلی سیستم مدیریت اسناد در حوزه پزشکی و سلامت