پزشکی از راه دور (تله مدیسین)استفاده از فن آوری های مبتنی بر اطلاعات و سیستم های ارتباطی به منظور ارائه مراقبت های سلامت از مناطق جغرافیایی دوردست است. دندانپزشکی از راه دور اطلاعات الکترونیکی را مورد استفاده قرار می دهد تا تکنولوژی ها را بهم ارتباط داده تا در زمانی که فاصله ها بین طرفین جدایی می اندازد، مراقبت های بهداشتی درمانی را فراهم و پشتیبانی نماید.

تله مدیسین را می توان بخشی از یک زنجیره وسیعتر مراقبتی دانست که می تواند این زنجیره را بهبود بخشیده وکیفیت و کارایی مراقبت های سلامت را بهبود بخشد. تله مدیسین امروزه درمراکز آکادمیک پزشکی، بیمارستانها، شرکت های مراقبت های مدیریت شده، مراکز بهداشتی درمانی روستایی و همینطور در سطح بین المللی برای ارتباط ارائه دهندگان خدمات در کشورهای در حال توسعه با بیمارستانهایی در کشورهای توسعه یافته به کار گرفته می شود. پیشرفت هایی که در ارتباطات دیجیتالی و ارتباط از راه دور و اینترنت کسب شده فرصتی بی سابقه را برای دسترسی راه دور به مراقبت های پزشکی فراهم آورده است.

فیلد دندانپزشکی نیز طی سالهای اخیر فن آوری های نوآورانه گسترده ای را داشته است و پیشرفت های قابل توجهی در استفاده از رایانه ها و فن آوری ارتباط از راه دور ، سرویس های تصویربرداری تشخیصی دیجیتال، تجهیزات و نرم افزارهایی متعدد برای آنالیز و پیگیری وضعیت بیماران وجود داشته است. با بهره گیری از فن آوری اطلاعات پیشرفته ، دانش دندانپزشکی امروزه امکان پیشرفت هایی بسیار بیشتر از آنچه قبلاً قادر بود یافته است. این فن آوری های نوین نه تنها کیفیت اداره بیماران را بهبود بخشیده بلکه اداره نسبی یا کامل ایشان ازکیلومترها فاصله دور از مراکز مراقبتی یا دندانپزشکان مجرب را میسر نموده است. به کلیه فرایند های مربوطه اعم از شبکه، اشتراک اطلاعات دیجیتال، مشاوره از راه دور،بررسی و آنالیز وضعیت بیماران در بخشی از دانش تله مدیسین که به دندانپزشکی مرتبط است و اصطلاحاً دندانپزشکی از راه دور یا Teledentistry نامیده می شود.

برای برخی، دندانپزشکی از راه دور به معنای جستجوی وب به منظور دریافت اطلاعاتی است که ممکن است به بیماران کمک نماید. برای دیگران، می تواند مفهوم مشارکت در دوره های آموزش مداوم آنلاین راداشته باشد. در واقع این دو فعالیت، جستجو در اینترنت یا اصطلاحاً وبگردی و آموزشاز راه دور  به شمار می روند. به عبارت دیگر، دندانپزشکی از راه دور ترکیبی از ارتباطات راه دور و دندانپزشکی می باشد که تبادل اطلاعات بالینی و تصاویر در فواصل راه دور به منظور مشاوره های دندانی و برنامه درمانی را شامل می شود. اصطلاح "دندانپزشکیاز راه دور" اولین بار در سال 1997 توسط Cook  استفاده شد که اینگونه آنرا تعریف کرد : « ... بکارگیری فن آوری های ویدئوکنفرانس در تشخیص و توصیه به چگونگی درمان از راه دور» 

منشأ

مفهوم اولیه دندانپزشکی ازراه دور به عنوان بخشی از سندی در خصوص انفورماتیک دندانی که پیش نویس آن درکنفرانس سال 1989 در بالتیمور و با حمایت گروه سیستم های الکترونیکی وستینگهاوس برگزار گردید توسعه یافت. تمرکز بر بحث پیرامون این بود که چگونه انفورماتیک دندانی را می توان در دندانپزشکی بکار برد تا مستقیماً بر ارائه خدمات مناسبتر بهداشت دهان و دندان تأثیرگذار باشد. تولد "دندانپزشکی از راه دور" به عنوان یک زیر گروه تخصصی از تله مدیسین را می توان به سال1994 و یک پروژه نظامی در ارتش ایالات متحده مرتبط دانست که هدفش بهبود مراقبت ازبیمار ، آموزش های دندانی و تأثیر مثبت بر ارتباط بین دندانپزشکان و لابراتوارهای دندان بود. این پروژه نظامی نشان داد که دندانپزشکی از راه دور هزینه های کلی مراقبت از بیمار را کاهش می دهد، باعث گسترش مراقبت ها به نقاط دوردست و نواحی روستایی می گردد و اطلاعات کامل مورد نیاز برای آنالیزهای عمیق تر را فراهم میآورد. با پیشرفت فن آوری، فرصتهای جدید برای "دندانپزشکی از راه دور" ایجاد شده است. فن آوری هایی که امروزه در دسترس هستند شروع به تغییر دینامیک ارائه مراقبت های دندانی نموده اند."دندانپزشکی از راه دور" فرصت های جدیدی را برای بهبود سطح مراقبت از بیمار و شکل دهی مجدد مدل های کسب و کاری امروزی پیشنهاد می دهد.

روشهای مشاوره از راه دور

مشاوره از راه دور دردندانپزشکی به هر یک از طرق زیر می تواند اتفاق بیفتد: مشاوره همزمان (در لحظه) یااصطلاحاً Real-Time و روش "ذخیره وارسال" (Store-and Forward Method). مشاوره همزمان با استفاده از ویدئو کنفرانس که طی آن متخصصین دندانی و بیمارانشان در محل های مختلف می توانند یکدیگر را دیده صدای هم را بشنوندو با دیگری ارتباط برقرار نمایند.  روش "ذخیره وارسال" به منظور تبادل اطلاعات بالینی و تصاویر استاتیکی که توسط متخصص دندانی گردآوری و ذخیره شده است برای مشاوره و طراحی درمان کاربرد دارد.

بیمار در زمان مشاوره حضورندارد. دندانپزشکان می توانند اطلاعات بیمار، رادیوگراف ها و تصاویر بافت های سخت و اطراف دندان، درمان های قبلی، نتایج تست های آزمایشگاهی و هر گونه اطلاعات قابل انتقال توسط سایر ارائه دهندگان خدمات را به اشتراک بگذارند. این اشتراک داده می تواند اهمیت بسیار زیادی برای بیماران علی الخصوص آن هایی که نیاز به مشاوره تخصصی دارند داشته باشد.

سومین روشی که توصیف شدهاست به عنوان روش "مانیتورینگ از راه دور" نامیده می شود که در آن بیماران از یک فاصله دور مانیتور می شوند که می تواند در بیمارستان یا خانه باشد. در مقالات به روش دیگری تحت عنوان مشاوره تقریباً همزمان یااصطلاحاً Near-Real-Time هم اشاره شده است که از محصولات با کیفیت و رزولوشن پایین (low frame rate) شبیه تلویزیونی که تصاویرش پرش دارد (jittery) استفاده می کند.

حوزه عمل

دندانپزشکی از راه دور (Teledentistry) ، امکان بهبود دسترسی به مراقبت های بهداشتی دهان و دندان،ارتقاء روش های ارائه خدمات دهان و دندان و کاستن از هزینه های آن است. همچنین پتانسیل محدود کردن نابرابری در دریافت خدمات میان جوامع شهری و روستایی نیز وجود دارد.دندانپزشکی از راه دور، ارزانترین و سریعترین راه برای پل زدن میان مراکز مستقر در تقسیمات بهداشتی جوامع روستایی است. با احتساب گام های بزرگی که در حوزه فن آوری اطلاعات و ارتباطات برداشته شده است می توان اذعان کرد دندانپزشکی از راه دور می تواند خدمات تخصصی این حوزه را به گوشه و کنار دوردست در سراسر دنیا ببرد.

دانشمندان در یک مرکز تله مدیسین سوئیس دریافتند که خدمات پزشکی از راه دور در موارد ترومای دندانی می تواند کارآمد باشد و پشتیبانی ارزشمندی رادر زمان هایی که دندانپزشک متخصص در دسترس نیست می تواند فراهم آورد. همچنین با توجه به پیش بینی کمبود دندانپزشکان در دهه های آتی، استفاده از دندانپزشکی از راه دور نه تنها در جوامع روستایی که برای جمعیت شهری و حاشیه شهرهایمان هم می تواند مهم باشد.

ارتباطات بین حرفه ای ادغام دندانپزشکی در یک سستم وسیع تر ارائه خدمات بهداشتی درمانی را بهبود خواهد بخشید. با بکارگیری دندانپزشکی از راه دور برای مشاوره های تخصصی، تشخیص،برنامه درمانی و هماهنگی و تداوم خدمات، برخی جنبه های پشتیبانی از تصمیم فراهم میشود و اشتراک گذاری دانش زمینه ای میان دندانپزشکان تسهیل می گردد.

 همچنین الزامات و شواهد مورد نیاز برای تأیید بیمه ای نیز با توجه به دراختیار داشتن تصاویر آنلاین از مشکلات دندانی بیماران بجای پرونده های بهداشتی دهان و دندان و گزارشات مکتوب، عینی تر می گردد. دندانپزشکی از راه دور همچنین فرصتی برای تکمیل روش های مرسوم آموزش در حوزه دندانپزشکی است و عرصه های آموزشی جدیدی را برای دانشجویان ودندانپزشکان می گشاید.

دندانپزشکی از راه دور ،جنبه جدیدی از مراقبت های بیمار است که به سرعت از نظر محبوبیت و ارزش در حال رشداست. این روش، مزیت فوق العاده ای را برای بیماران یک پزشک مراقبت های اولیه ایجاد می نماید تا بتوانند ازطریق مشاوره از راه دور با پزشک خود ارتباط یابند. تبادل اطلاعات باعث بهبود مراقبت از بیمار خواهد شد و امکان مشاوره از راه دور با سایر همکاران نیز موجبرسیدن به اهداف درمانی و نتایج بهتری خواهد شد. استفاده مؤثر از دندانپزشکی از راه دور در آینده می تواند در طرح دندانپزشک خانواده و به منظور اخذ مشاوره و هماهنگی برای درخواست و ارائه خدمات تخصصی دندانپزشکی توسط سایر متخصصین توسعه یابد.

اگر چه دندانپزشکی از راه دور مبتنی بر اینترنت بر سایر روش های ارتباطی مقدم بوده است اما کاستی های بالقوه خود را نیز دارد از جمله نیاز به آموزش مناسب، فشاربرای پاسخ فوری، عدم درک پیام،نگرانی های حریم خصوصی و امکان چشم پوشی یا غفلت در مورد پیام. ضروری است پزشکانی که می خواهند به دندانپزشکی از راه دور مبادرت ورزند، بدنبال آموزش های مربوط به مقولات قانونی، تکنولوژیک و اخلاقی این کار هم باشند چرا که موارد مذکور بخشی از کار محسوب می شوند. دندانپزشکان باید برای برای راحتی در دنیای الکترونیک ابتکار عمل را بدست گیرند. آنها نه تنها بایستی بدانند که چگونه طبابتشان از تغییرات دیجیتال مراقبت های بهداشتی درمانی متأثر می شود، بلکه بایستی خود و بیمارانشان مزایای برخورداری از توسعه مناسب دندانپزشکی از راه دور را بازشناسند.

نتیجه گیری

با این همه پیشرفت های تکنولوژیک که در حوزه دندانپزشکی از راه دور اتفاق افتاده است، دندانپزشکان می توانند در آینده به کلینیک های دندانپزشکی مجازی راه یابند و یک بستر کاملاً جدید از دندانپزشکی ایجاد گردد. درآینده همچنین ممکن است کنترل از راه دور تجهیزات رباتیک پزشکی را در نقاطی شاهد باشیم که مدتهای مدیدی مراقبت های دندانی دور از دسترس است؛ مثلاً هنگام پروازهای فضایی، کشتی های اقیانوس پیما و در نواحی روستایی مختلف.

نتایجی که تا کنون بدست آمده بسیار دلگرم کننده هستند و چونان علائم راهنمای مسیر پژوهش های آینده به شمارمی روند. با این حال قبل از اینکه دندانپزشکی از راه دور بخواهد به اوج خود برسدبایستی تکلیف برخی مسائل روشن شود. مطالعات بیشتر با شرکت کنندگان بیشتری موردنیاز است تا جنبه های مختلف برنامه های دندانپزشکی از راه دور اعتبارسنجی گردد.

منبع: ncbi

همچنین بخوانید:

پیشرفت در پزشکی از راه دور در سال 2022 در راه است

چگونه به صورت آنلاین به پزشک مراجعه کنیم؟

متاورس در اتاق عمل به سرعت در حال تغییر پزشکی است