امروزه استفاده از ابزارهای ارتباطی برای تسریع در ارائه یا دریافت خدمات، امری اجتناب ناپذیر است و هر چه می گذرد بر تنوع ابزارها و شیوه های کاربردی آن افزوده می شود. بکارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات در عرصه پزشکی یا همان «تله مدیسین» شاید موثرترین شیوه باشد که از مدت ها قبل ذهن گروه بزرگی از دانشمندان و پزشکان را در سراسر جهان به خود معطوف کرده و به نظر می رسد توسعه این شیوه نوین پزشکی در ایران نیز ضرورت دارد.
تله مدیسین از کجا آمد و چگونه تکامل یافت؟ برای پاسخ این سوال باید گذری داشته باشیم به سال ۱۹۹۶، یعنی زمانی که وزارت دفاع آمریکا شبکه پزشکی جامعی در کشور بوسنی تاسیس کرد تا پزشکان مستقر در میدان جنگ را با مراکز درمانی واشنگتن، تگزاس، کالیفرنیا، کلمبیا و هاوایی مرتبط سازد. بخش اصلی این پروژه بسیار محرمانه وابسته به ارتباطات ماهواره ای بود تا به وسیله آن تیم های درمانی خط مقدم بتوانند با ارسال صدا و تصویر واقعی مشاوره های لازم را از مراکز مستقر در خاک ایالات متحده دریافت کنند. کلیه تصاویر پس از ارسال و پردازش آنی در رایانه های ثبت پرونده های پزشکی ذخیره و به دفعات برای پیگیری، درمان و ترخیص بیماران از آن استفاده می شد. کمی بعد این امکان به وجود آمد تا نتایج رادیولوژی، آزمایشگاهی و تجویز داروها دریافت و حتی خدمات دندانپزشکی نیز از راه دور ارائه شود.
با ورود به قرن جدید فناوری تله مدیسین به تدریج شکل کاربردی به خود گرفت و بیمارستان های مختلفی در سراسر جهان با استفاده از حافظه های مجازی و شبکه های پیشرفته ارتباطی توانستند خدماتی تعاملی و دوسویه میان پزشک و بیمار ارائه دهند و همزمان مسایل آموزشی را در مراکز علمی و دانشگاهی پیگیری کنند.
از سوی دیگر، تله مدیسین زمان پاسخگویی به نیازها و مشکلات بیماران حتی در دور افتاده ترین نقاط جهان را کوتاه و در مناطق توسعه یافته به بهبود ارائه خدمات باکیفیت بهداشتی و درمانی کمک کرد.
ترمز هزینه های درمانی کشیده می شود
پزشکی از راه دور، مجموعه کاملی از اقدمات فنی و بالینی است که برای افزایش سلامت و تندرستی در جامعه بکار گرفته می شود. در این باره تاکنون دیدگاه های مختلفی از جانب صاحب نظران منتشر شده است؛ دکتر جروم جانسون، از دانشکده پزشکی و سلامت عمومی اوهایو در مصاحبه با مجله تخصصی دنیای پزشکی می گوید: «تله مدیسین علاوه بر بیماران، تاثیر شگفت انگیزی در آموزش و یادگیری پزشکان و دانشجویان ایجاد کرده است.»
از جنبه عمومی نیز تله مدیسین در موارد بسیاری کاربرد دارد که از آن جمله می توان به سنجش و اندازه گیری فیزیولوژیکی بیماران، ثبت، بررسی و مشاهده پرونده های الکترونیکی، ارتباط صوتی با بیمار یا مراکز درمانی، ارسال تصاویر تشخیصی مانند عکس های رادیوگرافی و نمونه های آسیب شناسی اشاره کرد.
ارائه خدمات ویژه برای مناطق دورافتاده و محروم
پروژه های تله مدیسین با سرعت و شتاب زیادی در حال پیگیری است و برخی کشورها در این عرصه به موفقیت های چشمگیری دست یافته اند. بعنوان نمونه کانادا از سال ۲۰۰۱ توانست انواع خدمات سلامت را به صورت راه دور ارائه کند. انگلستان نیز با استفاده از تله مدیسین زمان انتظار بیماران در بیمارستان ها را به نصف کاهش داد. فنلاند و نروژ هم از ۱۹۹۹ کار بر روی فناوری های نوین پزشکی را در اولویت قرار دادند و توانستند به راه حل های جامعی در ارتباط با پزشکی از راه دور دست یابند.
هم اینک در کشور نروژ این خدمات به وسیله مرکز بین المللی تله مدیسین موسوم به NST ارائه می شود و طیف وسیعی از سرویس های پزشکی، مراقبتی، روانپزشکی و فوریت های پزشکی را در اختیار ساکنان نقاط دور و نزدیک شهری و روستایی قرار می دهد.
پیاده سازی تله مدیسین در کشور
متولیان سلامت کشور در سالیان اخیر اهتمام خاصی به مقوله پزشکی از راه دور داشته اند و در این رابطه مقدمات و بسترهای مناسبی را فراهم کرده اند. از جمله این موارد تاکید وزارت بهداشت برای ایجاد سامانه یکپارچه پرونده الکترونیکی سلامت است؛ با تحقق این هدف اولین گام اجرایی توزیع خدمات سلامت به ویژه مراقبت های بهداشتی و درمانی در مناطق دورافتاده و روستاها با استفاده از بسترهای الکترونیکی برداشته می شود.
علاوه بر این در حوزه طب رزمی نیز اقدامات شایان توجهی نظیر طراحی و ساخت آمبولانس تله مدیسین و ایجاد مراکز پزشکی از راه دور در نیروی دریایی راهبردی ارتش جمهوری اسلامی ایران انجام شده است؛ با بکارگیری این فناوری کلیه درمانگاه های عمومی، تخصصی و فوق تخصصی برای ویزیت بیماران از راه دور فعال شده و پزشکان مستقر در آنها می توانند مشاوره ها و راهکارهای تخصصی را با مناطق دور دست و پایگاه های عملیاتی در میان بگذارند.
هم اینک علاوه بر مراکز درمانی، شرکت های فعال و دانش بنیان حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات کشور با ارائه مدل ها و ابزارهای نرم افزاری و سخت افزاری شرایط مساعدی را برای توسعه تله مدیسین فراهم آورده اند.
مدل پایه خدمات پزشکی از راه دور با استفاده از توان متخصصان داخلی اکنون در بیمارستان های امام حسین(ع) شاهرود، ولیعصر(عج) زنجان، امام رضا(ع) مشهد و بقیه الله تهران طراحی و پیاده سازی شده و این روند همچنان ادامه دارد.
کاربردهای رایج پزشکی از راه دور در یک نگاه
|
عنوان
|
روش کار و اثربخشی
|
|
خدمات آموزش
|
کاهش زمانی، سرمایه ای و مکانی برای برگزاری دوره های آموزشی و بازآموزی، سمینارها و سمپوزیوم ها
|
|
خدمات مشاوره
|
ارائه انواع مشاوره های عمومی و تخصصی به صورت فردی و جمعی بدون محدودیت زمانی و جغرافیایی
|
|
تصویربرداری پزشکی
|
تولید، نمایش و تحلیل کلیه تصاویر پزشکی برای سهولت در فرایند تشخیص، درمان و بهبود بیماری - «براساس انواع تجهیزات و روش های موجود در کشور»
|
|
آسیب شناسی پزشکی
|
مطالعات سلولی و بافتی با استفاده از میکروسکوپ های دیجیتال و ابزارهای مشابه دیگر
|
|
کاردیولوژی
|
بررسی سیگنال های قلبی بیماران و ارسال همزمان به مراکز درمانی و مراقبتی
|
|
درمان امراض پوستی
|
بررسی و تشخیص بیماری های پوستی از طریق مطالعه بر روی سوابق بیماری، معاینات و بیوپسی ها به همراه تولید تصاویر باکیفیت از محل عارضه
|
|
مراقبت های خانگی
|
ثبت، ارسال و بررسی علایم حیاتی بیمار شامل فشارخون، نبض، میزان اكسیژن آزاد هموگلوبین و درجه حرارت از راه دور و با استفاده از سامانه مانیتورینگ تحت شبکه
|
|
فوریت های پزشکی
|
ارائه خدمات مشاوره ای و پزشکی در شرایط اورژانسی و اعزام آمبولانس به همراه تیم درمانی «به ویژه امداد هوایی» در صورت نیاز
|
|
اعمال جراحی
|
انجام اعمال مختلف جراحی به کمک تیم پزشکی یا ربات های جراح
|
همچنین بخوانید: