حضور هوش مصنوعی در پزشکی جدید اجتناب ناپذیر است. البته هوش مصنوعی هرگز جایگزین پزشکان نخواهد شد بلکه با گسترش افق دید پزشک به وی آسودگی و آرامش در تشخیص و درمان را هدیه خواهد داد. تنها در این صورت است که پزشکان قادر به انجام همین امر در مورد بیماران خواهند بود
ّهوش مصنوعی در پزشکی و بسیاری عرصه های علمی و تجربی کاربرد دارد
در بخش نخست مقاله به تاثیر هوش مصنوعی بر پزشکی و به خصوص در تشخیص بیماری اشاره کردیم. در ادامه به بررسی هوش مصنوعی رباتیک در پزشکی و موضوع ربات جراح خواهیم پرداخت.
هوش مصنوعی در پزشکی: ربات های جراح
در سال‌های اخیر یکی از مباحث مهم رباتیک ساخت ربات های جراح بوده است. در اکثر موارد ربات‌ها توسط یک پزشک کنترل می‌شوند اما در مواردی ربات به طور مستقل در جراحی شرکت داشته است. ربات جراح McSleepy در سال ۲۰۱۰ به عنوان متخصص هوشبری در یک جراحی حاضر بود. داده‌های کارایی ربات بسیار رضایت بخش بوده و کارکرد بالای آن تائید شده است. ادعا می‌شود که این جراحی نخستین جراحی مستقل یک ربات در نوع خود بوده است.
یکی دیگر از ربات‌های جراحی شناخته شده در دنیا ربات جراح داوینچی است.سامانه‌ی جراحی داوینچی یک ربات جراحی رباتیک است که توسط شرکت آمریکایی Intuitive Surgical ساخته شده است. این سامانه در سال ۲۰۰۰ تأییدیه سازمان غذا و دارو (FDA) را به دست آورد. این ربات در جراحی‌های عمومی، قلب، سر و گردن، قفسه‌ی سینه و … استفاده می‌شود. در ایران نیز ربات جراحی سینا حاصل کار پژوهشگران کشورمان است. برای اطلاعات بیشتر در مورد ربات سینا به این نوشتار مراجعه نمایید. از دیگر ربات‌های جراح می‌توان به DIY، Flex و Virtual Incision اشاره کرد.
ربات جراح سینا
بررسی کارایی ربات های جراح
در سال ۲۰۱۵، ۱۵ سال پس از حضور نخستین ربات جراح، پژوهشگران MIT با بررسی آمارهای مربوط به جراحی رباتیک در سازمان غذا و داروی ایالات متحده گزارشی از کارکرد ربات‌های جراح ارائه نمودند. این گزارش حاکی از رخداد ۱۴۴ مرگ ناشی از پیچیدگی‌های استفاده از ربات از ۱۳۹۱ جراحی بود. بروز مشکل در جراحی‌های حساس مانند جراحی عروق بیشتر از جراحی‌های عمومی با پیچیدگی کمتر بوده است. شاید بهتر آن است که جراحی‌های پیچیده توسط دستان توانای جراحان انجام شود چراکه، دست کم در حال حاضر، علم رباتیک قادر به ساخت ربات‌هایی توانا برای شرکت در جراحی‌های پیچیده نبوده است.
توجه به بخش حقوقی ماجرا نیز خالی از لطف نیست. چرا که در صورت عدم کارکرد صحیح ربات، مسائل حقوقی پیش رو بسیار مهم خواهد بود. واقعیت این است که در صورت کوتاهی پزشک می‌توان از وی شکایت کرد. اما هوش مصنوعی را نمی‌توان مقصر دانست. توانایی محدود هوش مصنوعی در حال حاضر بر کسی پوشیده نیست اما عدم درک ربات از موقعیت پزشکی پیش آمده را نمی‌توان ناشی از کارکرد پزشک ناظر یا سازندگان دانست. در واقع به لحاظ حقوقی این موارد پاسخ مشخصی ندارند. رسیدگی به مسائل حقوقی هوش مصنوعی رباتیک در جراحی نیازمند زمان است.
ربات جراح به عنوان دستاوردی از هوش مصنوعی در علم پزشکی پدیدار شد.
هوش مصنوعی در پزشکی آینده
در گزارشی از Accenture Consulting ارزش هوش مصنوعی در پزشکی سال ۲۰۱۴ رقمی بالغ بر ۶۰۰ میلیون دلار قید شده است. این میزان تا سال ۲۰۲۱ می‌تواند تا ۶.۶ میلیارد دلار نیز سعود داشته باشد.
گسترش هوش مصنوعی اجتناب ناپذیر است اما نباید در استفاده از آن شتاب داشت. بخشی از این احتیاط ناشی از عدم درک ماشین‌ها از مسائلی است که به صورت ذاتی توسط بشر فهمیده می‌شود.
در مورد ماشین، داده‌هایی که برای یادگیری به کار می‌رود تاثیر بسیار زیادی در خروجی ماشین دارد. در حال حاضر سفید پوستان شرکت کنندگان اصلی آزمایش‌های هوش مصنوعی هستند و غالب داده‌ها به کمک آنان جمع‌آوری می‌شود. در این صورت آیا می‌توان به نتایج استفاده از هوش مصنوعی در همه نقاط جهان امیدوار بود.
در نهایت باید گفت تصمیم نهایی باید به عهده انسان باشد. انسان باید تصمیم گیرنده‌ی استفاده و یا عدم استفاده از هوش مصنوعی در یک جراحی باشد. در صورت اینکه حضور هوش مصنوعی در جراحی تائید شود باید میزان مشارکت و وظیفه‌ی آن نیز توسط پزشک تعیین شود. به عبارت بهتر هوش مصنوعی هرگز نباید جایگزین پزشک باشد. بلکه باید در کنار پزشک کار کند. بهتر آن است که پیش‌بینی آینده‌ای که در آن ربات‌ها پزشک بیماران هستند را با آینده‌ای که در آن ربات‌ها روند درمان سهولت می‌بخشند جایگزین نماییم. در این صورت می‌توان مشارکت هوش مصنوعی را به صلاح‌دید افراد مشارکت کننده در یک موقعیت پزشکی واگذارنمود.