این مطلب به مدیریت بیمارستان ها و همچنین وظایف مدیریت اطلاعات بهداشتی و اهمیت آن در مدیریت بیمارستان اختصاص دارد. منبع تمام فعالیت های مدیریت، اطلاعات است. اطلاعات جریان حیاتی فرآیند برنامه ریزی است. امروزه اطلاعات به عنوان یكی از مهمترین منابع قدرت در جهان مطرح می باشد. مدیران بدون داشتن اطلاعات كامل در مورد یك موضوع قادر به تصمیم گیری موثر نخواهند بود. فن آوری اطلاعات در سال های اخیر به واسطه رشد . گسترش روز افزون و بكارگیری امكانات رایانه ای و انتقال داده ها و ایجاد شبكه های جهان گستر مانند اینترنت اطلاعات ارزشمند و خدمات متنوع، محیط های تبادل اطلاعات را به شدت دچار تغییر كرده است.
در بخش بهداشت نیز استفاده از سیستم های اطلاعاتی كارآمد برای تحقق اهداف كارآیی ، اثربخشی و كیفیت خدمات و نیز رضایتمندی مراجعین ضرورتی انکار ناپذیر به شمار می رود.
در عصر تكنولوژی اطلاعات و اطلاع رسانی، مدارك پزشكی بعنوان مهم ترین ،غنی ترین و واقعی ترین منابع اطلاع رسانی پزشكی و بهداشتی است. زیرا مبتنی بر واقعیات علم پزشكی است. مدیریت اطلاعات بهداشتی عبارت از توسعه ، اجراء، نگهداری،و مدیریت سیستم ها به منظور تولید،ذخیره، بازیابی و انتشار اطلاعات بهداشتی بیمار بصورت موثر و كارا می باشد. مدیریت اطلاعات بهداشت همچنین تحت عنوان اداره مدارك پزشكی نیز شناخته شده است.
مدیریت اطلاعات بهداشتی در تمامی محیط های مراقبت بهداشتی مشابه می باشد. اگرچه یكی از این روشها در مطب پزشك ممكن است دارای پیچیدگی و ابهام كمتری نسبت به بیمارستان ها و مراكز بهداشتی بزرگ باشد ، با وجود این اهداف مشابه و یكسان است:
مدیریت موثر و پویای اطلاعات بهداشتی ارائه شده به بیمار
اطلاعات اساس تصمیم گیری و برنامه ریزی می باشد و منبع اولیه اطلاعات مراقبت بهداشتی ،مدرك بهداشتی بیمار می باشد.. پزشكان ،پرستاران، و سایر مراقبین بهداشتی برای درمان یك بیمار به اطلاعات پزشكی نیاز دارند. مدرك پزشكی ، همچنین برای حمایت از علائق بیمار، مراقبت بهداشتی، مركز مراقبت بهداشتی ارائه خدمت می كند.
مدیریت اطلاعات بهداشتی نیازمند سیستم هایی است كه جهت ذخیره سازی،بازیابی،نگهداری و امحاء مدارك بهداشتی (بر اساس قانون) ،تنظیم و قوانین و امور حرفه ای حركت نماید.در تعریف استاندارد شغلی مدارك پزشكی خدمات ارائه شده به بیمار بصورت ذیل بیان شده است:
-بیمار چه كسی است؛
- علائم و نشانه های بالینی بیمار چیست؛
- چه مراقبت و اقداماتی برای بیمار انجام شده است؛
- مسئول مراقبت از بیمار چه كسی است؛
- توسط چه كسی و در كجا این مراقبت ها ارائه شده است و
- نحوه چگونگی انجام و ارائه مراقبت چگونه بوده است.
مدارك پزشكی در نظام اطلاع رسانی بهداشتی
هر موسسه درمانی در درمان موفق خود نیاز به مدارك پزشكی دارد. مداركی می تواند جوابگوی موسسات درمانی باشد كه مستند، درست ، كامل، و علاوه بر این چند رسانه ای* بوده و نیاز روافزون جامعه پزشكی، پزشكی قانونی،و امور آموزشی و پژوهشی را بر آورده سازد، در تولید،سازماندهی،حفاظت و اشاعه آن بر اساس اساسنامه ها و مقررات مربوطه با تكنولوژی نوین نیز هماهنگی داشته باشد.
نقش مدیر اطلاعات بهداشتی نقش حیاتی در مراكز مراقبت بهداشتی است ، زیرا اطلاعات به دست آمده دارای یك اهمیت كاملا منحصر به فرد است، علاوه بر این فقدان یا كاهش اطلاعات بهداشتی ممكن است مراقبت بهداشتی بیمار را به مخاطره بیندازد.
در نظام پزشكی، مدیریت اطلاعات بهداشتی و مدارك بهداشتی تبادل داده های بالینی و تفكیك و تحلیل این داده ها به منظور ارائه اثر بخش و كارآ مستلزم داده های كامل بوده و در این راستا رعایت استانداردهای كامل اطلاع رسانی از اهمیت خاصی برخوردار می باشد.(ربیعی، 1380، ص. 28)
مدیر مدارك پزشكی نه تنها به عنوان مدیر مدارك انجام وظیفه می نماید، بلكه اطلاعات بهداشتی را برای تامین بسیاری از نیاز های بیماران ، پزشكان،و نمایندگی های معتبر و قانونی و بیمه شخص ثالث تهیه می كند.
حركت به سوی آینده
هم اكنون، انجمن مدیریت اطلاعات بهداشتی امریكا(AHIMA) تمایل به ارائه تعریف پذیرفته جدید از این حرفه:” تعریف حرفه ای مدیریت اطلاعات بهداشت” دارد .
بازگشت به سال 1928، هدف اصلی انجمن ارتقاء ” استانداردهای مدارك بالینی در بیمارستانها، داروخانه های عمومی، وسایر موسسسات پزشكی”. امروزه، ما سطح تخصص حرفه ای را بیشتر از استاندارد مدارك بالینی و صرفا موسسات پزشكی گسترش داده ایم، ما گروهای متعددی با مهارتهای مختلف از مراكز مراقبت پزشكی تا طیف گستردهای از مراقبت بهداشتی و فراسوی آن هستیم.
در تنیجه، ما بیش از این نمی توانیم دوگانگی حرفه ” سنتی در مقابل غیر سنتی” را پذیرا باشیم، زیرا دیگر این مفاهیم وجود ندارد.تعریف حرفه ای، مختص به نوع كارفرما یا اعتبار دهنده مدیریت اطلاعات بهداشتی نیست. آن برای ما تنوع گسترده ای از مهارتها و ویژگیهایی را مشخص می كند. این باید برای همه متخصصان مدیریت اطلاعات بهداشتی از اهمیتی خاص بر خوردار باشد، زیرا آن بیانگر تمام هویت حرفه ای ما است.
كمیته رشد توسعه حرفه ای ، كمیته مشترك آموزش و هیات امنای انجمن مدیریت اطلاعات بهداشتی امریكا ، از مدیریت اطلاعات بهداشت تعریف زیر ارائه شده است:
-ما را قادر می سازد تا جایگاه خود را در این تعریف بدون توجه به محیط كار دریابیم.
- تضمین می كند، ویژگیهای متعددی كه در زمان جذب و جستجوی كارمند بایستی ارائه كنیم را تشخیص دهیم.
- قادر می سازد كه عموم مردم تشخیص بدهند و قدردانی كنند كه حرفه مدیریت اطلاعات بهداشتی چیست.
تعاریف مدیریت اطلاعات بهداشت
مدیریت اطلاعات بهداشتی عبارت از توسعه ، اجراء نگهداری، و مدیریت سیستم ها به منظور تولید، ذخیره، بازیابی و انتشار اطلاعات بهداشتی بینمار بصورت موثر و كارا می باشد.
مدیریت اطلاعات بهداشت همچنین تحت عنوان اداره مدارك پزشكی نیز شناخته شده، روش ها و امور مدیریت اطلاعات بهداشتی در تمامی محیط های مراقبت بهداشتی مشابه می باشد. اگرچه یكی از این روشها در مطب پزشك ممكن است دارای پیچیدگی و ابهام كمتری نسبت به بیمارستان ها و مراكز بهداشتی بزرگ می باشد ،با وجود این اهداف مشابه و یكسان است:
مدیریت موثر و پویای اطلاعات بهداشتی ارائه شده به بیمار:اطلاعات اساس تصمیم گیری و برنامه ریزی می باشد و منبع اولیه اطلاعات مراقبت بهداشتی ،مدرك بهداشتی بیمار می باشد.
سیستم اطلاعات بهداشتی HIS(Health Information Management):مجموعه اجزای به هم پیوسته ای كه برای جمع آوری و تحلیل داده ها و تدوین اطلاعات( اطلاعات مدیریت، آمارها و سوابق بهداشتی) به منظور مدیریت یك سیستم یا برنامه بهداشتی و پایش فعالیت های بهداشتی مورد استفاده قرار می گیرد.
سیستم اطلاعات مدیریت بهداشت(Health Management Information System) یك سیستم فرعی از سیستم اطلاعات بهداشتی است كه به مدیریت سیستم اختصاص داده می شود. سیستم های مراقبت اپیدمیولوژی و ثبت وقایع حیاتی نمونه های دیگری از این سیستم های فرعی می باشند. در بسیاری از موارد بری اشاره به سیستم اطلاعات بهداشتی از عبارت سیستم اطلاعات مدیریت بهداشت استفاده می شود تا بر استفاده از این اطلاعات برای مدیریت سیستم بهداشتی تاكید گردد.
اطلاعات نیروی حیاتی ارائه مراقبت بهداشتی است . مدارك پزشكی، به شكل دستی یا خودكار ،اطلاعات پزشكی را،یعنی تمام جنبه های مراقبت از بیمار را در خود دارد. پزشكان ،پرستاران، و سایر مراقبین بهداشتی برای درمان یك بیمار به اطلاعات پزشكی نیاز دارند. مدرك پزشكی ، همچنین برای حمایت از علائق بیمار، مراقبت بهداشتی، مركز مراقبت بهداشتی ارائه خدمت می كند
مدارك پزشكی یا”سیستم اطلاعات بهداشتی درمانی:مدارك پزشكی كه امروزه از آن به ”سیستم اطلاعات بهداشتی درمانی“ یا HIS یاد میشود، عبارت است از كلیه اطلاعات بهداشتی درمانی مربوط به یك فرد كه شامل اطلاعات جامعه شناسی، بیماری شناسی، اطلاعاتی از قبیل نوع بیماری، مدت درمان، معالجات انجام شده، نوع عمل جراحی، وضعیت بیمار هنگام ترخیص-اطلاعات بهداشتی و … می باشدو در قالب پرونده پزشكی بیمار و اكثرا توسط رایانه ذخیره می گرددتا در موارد نیاز اعم از درمان بیمار،تحقیق و پژوهش ،آموزش پزشكی و بهداشت،ارزیابی خدمات بهداشتی درمانی،موارد حقوقی و… قابل دسترس باشد.چشم اندازهای شغلی این حرفه در دنیا رو به گسترش است و عناوین شغلی مانند مدیر مسئول،كدگذار،معاون مدیرو سرپرست را به خود اختصاص داده است،علاوه بر اینها با توجه به مراكز جدید مراقبت بهداشتی در حال تغییر عناوینی جدید نظیر تكنسین اطلاعات بهداشت را به خود اختصاص داده است.
نقش تكنسین اطلاعات بهداشت:
تكنسین اطلاعات بهداشت،كارهای فنی متنوعی از اطلاعات بهداشتی را انجام میدهد كه عبارتند از :
ـ كدگذاری و طبقه بندی اطلاعات جهت باز پرداخت
ـ سازماندهی ،تجزیه تحلیل و ارزیابی اطلاعات مورد نیاز برای حمایت از تصمیم گیریها
ـ برقراری امنیت اطلاعات جهت استفاده در جامعه مراقبت بهداشتی
ـ رعایت استانداردها و مقررات مربوط به اطلاعات بهداشتی
ـ تدارك اطلاعات بهداشتی برای معتبر ساختن بررسی ها
ـ تجزیه تحلیل اطلاعات بالینی برای پژوهش و خط مشی عمومی
سیستم اطلاعات بهداشتی
سیستم اطلاعات بهداشتی (HISHealth Information System)مجموعه اجزای به هم پیوسته ای كه برای جمع آوری و تحلیل داده هاو تدوین اطلاعات (اطلاعات مدیریت ، آمارها و سوابق بهداشتی)به منظور مدیریت یك سیستم یا برنامه بهداشتی و پایش فعالیتهای بهداشتی مورد استفاده قرار میگیرد.
سیستم مدیریت اطلاعات بهداشت :یك سیستم فرعی از سیستم اطلاعات بهداشتی است كه به مدیریت سیستم اختصاص داده میشود. در بسیاری از موارد برای اشاره به سیستم اطلاعات بهداشتی از عبارت سیستم اطلاعات مدیریت بهداشت استفاده می شود تا بر استفاده از این اطلاعات برای مدیریت سیستم بهداشتی تاكید گردد.
مدیریت اسناد واصول مستندسازی پرونده های پزشكی
مدیریت اسناد عبارت است از:
نظارت مداوم بر مدارك
حصول اطمینان از این كه فقط اسناد مورد احتیاج ایجاد شود
اسناد مذكور به خوبی محافظت گردد
به نحو صحیح و موثری مورد استفاده قرار گیرد
آنچه فاقد ارزش است ،محو گردد
اسناد با ارزش بر طبق قانون در آرشیو ملی حفظ و نگهداری گردد.
اصول مستند سازی و تشخیص نویسی
بیتر (1991) اظهار می دارد: یك پرونده پزشكی دقیق ، روشن و بخوبی سازمان یافته تفكر كلینیكی معتبر و منطقی را تسهیل نموده ، انعكاس می دهد. چنین مدركی منجر به برقراری ارتباطی خوب میان بسیاری از متخصصین كه در مراقبت از بیمار دخالت دارند ، می گردد و به هماهنگ كردن فعالیتهای آنها كمك می نماید. همچنین این مدرك مسائل و مراقبت بهداشتی را از لحاظ مقاصد قانون پزشكی مستند می كند.
مستند سازی چیست و چرا اهمیت دارد؟ بنابر توافق نامه چند انجمن امریكایی در سال 1992 ، پاسخ سوال اخیر این است كه : مستند سازی ثبت حقایق و مشاهدات مقتضی در باره سابقه بهداشتی (پزشكی) بیمار اعم از بیماریها فعلی و گذشته ، آزمایشات ، درمان و نتایج درمان می باشد.
فن آوری اطلاعات بهداشت
اطلاعات بیمار برای مراقبت از بیمار ،برنامه ریزی بهداشتی، تضمین كیفی، پژوهش پزشكی، آموزش حرفه ای و باز پرداخت مالی بكار میرود.مدارك پزشكی یا اطلاعات بهداشتی درمانی(HIS) قلب نظام بهداشتی درمانی هر كشور می باشد . در دنیای امروزی كه قرن اطلاعات نام دارد، كاربرد سریع و صحیح اطلاعات آن دارای اهمیت بسیار زیادی می باشد و هر موسسه ایكه فاقد سیستم صحیح تولید ، توزیع، ارسال نگهداری و بازیابی اطلاعات باشد، كارآیی مطلوب را نداشته و پاسخگوی نیاز مصرف كنندگان نخواهد بود. نظام ملی یا NHS كه پایه و اساس سیستم بهداشتی درمانی هر كشور می باشد، شدیدا متاثر از سیستم اطلاعات بهداشتی درمانی بوده به نحوی كه بدون وجود این سیستم ، نظام طب ملی فاقد كارآیی لازم خواهد بود.
مدیریت سیستم بهداشتی: مدیریت مجموعه ای از اجزای به هم پیوسته ،هم درون بخشی و هم برون بخشی و نیز خود جامعه كه مجموعا بر سلامت افراد جامعه تاثیر میگذارند.یك سیستم اطلاعات بهداشتی اطلاعات لازم برای مدیریت برنامه ها و خدمات بهداشتی را فراهم میكند.سیستم اطلاعات بهداشتی از مكانیسمها و روشهایی برای جمع آوری و تحلیل داده هاو ارائه اطلاعات مورد نیاز به بخشهای ذیل تشكیل شده است:
ـ همه سطوح برنامه ریزان و مدیران بهداشتی كه برای تهیه طرحها ،بودجه بندی ، پایش ،ارزیابی و هماهنگی برنامه ها و خدمات بهداشتی به این اطلاعات نیاز دارند.
ـ پرسنل مراقبتهای بهداشتی ،كاركنان بخش پژوهشی بهداشت و آموزِش دهندگان برای تقویت و بهبود فعالیتهای خود
ـ برنامه ریزان اجتماعی ـاقتصادی و سایر بخشهای دولت برای تلفیق و تبادل اطلاعات بین بخشهای مختلف
ـ مراقبت اپیدمیولوژیكی (مانند اخطارهای مربوط به بیماریها و افزایش شیوع ناگهانی آنها)
ـ ثبت و گزارش دهی خدمات (از كاركنان بهداشتی و تسهیلات ارائه دهنده خدمات)
ـ پایش وارزشیابی برنامه ها
– سیستمهای اداری و سیستمهای مدیریت منابع(مانند بودجه،پرسنل،تجهیزات وغیره)
اطلاعات در سیستم بهداشتی حیاتی بوده ومدارك پزشكی،به شكل دستی یا ماشینی دربرگیرنده اطلاعات پزشكی است.پزشكان،پرستاران وسایر دست اندر كاران مراقبتهای بهداشتی برای درمان بیماربه اطلاعات پزشكی احتیاج دارند.
مدیریت اطلاعات بهداشتی توسط دو گروه اعمال میگردد:مدیران مدارك پزشكی و تكنسینهای مدارك پزشكی،كه با استفاده از حوزه وسیعی از دانش،باید از گسترش سیستم مراقبت بهداشتی وگردش اطلاعات پزشكی درآن آگاه باشند.
نتیجه گیری و پیشنهادات
برتری جهان پیشرفته بر جهان عقب نگه داشته شده، بیش از آنكه اقتصادی، نظامی و یا فرهنگی و سیاسی باشد اطلاعاتی است به بیان دیگر اولین وجه تمایز كشورهای توسعه نیافته و حتی كشورهای در حال توسعه، در میزان تولید ، سازماندهی و كاربرد اطلاعات است.
با توجه به نقش مدارك پزشكی كه اشاره شد ، لزوم توجه به نیازهای اساسی جامعه و تغییر و تحولات در امور پزشكی و راز سلامتی انسان ، بر همه دست اندر كاران امور پزشكی ، بویژه اساتید مدارك پزشكی و مدیریت اطلاعات بهداشت واجب است كه نرم افزارهای موجود در جهان را در رابطه با مدارك پزشكی بررسی نموده و نرم افزار مناسبی را با توجه به نیاز جامعه و نیازهای آتی تهیه و در سطح كل كشور از یك نرم افزار مرتبط با سایر امور كامپیوتری بیمارستان و مراكز آموزشی، بهداشتی، درمانی در تولید مدارك پزشكی اهتمام لازم را مبذول فرمایند.
بهینه سازی علمی مدار ك پزشكی طبق استاندارد(ملی و بین المللی ) با اصول مستند سازی صحیح ساختاری و كاربرد روش های علمی ذخیره سازی، حفظ و نگهداری و بازیابی سریع (تكنولوژی جدید اطلاع رسانی ) ، داده پردازی پزشكی خصوصا در كاربرد آموزشی و پژوهشی علم پزشكی و نقش مدارك پزشكی در اجرای پروژه های تحقیقاتی بالینی ، پایه و بیومدیكال نشانگر جایگاه ویژه و پر اهمیت و با ارزش مدارك پزشكی است.
مدارك پزشكی برای مدیریت (بیمارستان) نیز مفید است. پرونده پزشكی علاوه بر بیمار ، برای دست اندر كاران مراقبت های بهداشتی و عموم نیز بسیار مفید است، زیرا از آنجاییكه مدارك پزشكی به عنوان منبع مطمئنی از سیر بیماری و معالجات انجام شده برای بیمار محسوب می شود برای ادامه درمان وی نیز سودمند می باشد. از سوی دیگر پرونده ها می توانند منبع اطلاعاتی مناسبی برای سازمان های بیمه جهت بازپرداخت های مالی فراهم آورند و در موارد قانونی در زمانی كه فرد درگیر صدمات و سوانح و حوادث است و باید غرامت پرداخت نماید حامی و پشتیبان بیمار می باشد.
همچنین مراقبت كنندگان و مدیران خدمات بهداشتی و درمانی از اطلاعات پرونده پزشكی برای معالجه بیمار استفاده می نمایند. مدارك پزشكی امری عام المنفعه است و از جمله نقش آن در تحقیق و ارزیابی درمان و جمع آوری اطلاعات آماری نمود پیدا می كند. ممكن است این اطلاعات در تعیین شاخص های سلامت جامعه چه در سطح استانی و ملی و چه در برنامه های بهداشت جهانی نظیر ایمن سازی عموم بكار روند.
بنابر آنچه كه اشاره شد، پرونده پزشكی مدرك مهمی است كه باید مدت طولانی نگهداری شود ولی تا چه مدت ؟ این سوال عملا بدون پاسخ مانده است، چرا كه پرونده یك بیمار فوت شده، گاهی به مراتب مهم تر از پرونده یك بیمار زنده است. پرونده پزشكی امروزه عامل و ابزار مهمی شده است: چرا كه برای بیمار، پزشك و مدیریت مفید است بنابراین باید آن را به صورت درست و برای مدت طولانی نگهداری كرد.
نقش پرسنل مدارك پزشكی در كنترل كیفی بیمارستان شامل برنامه بازبینی ،بایستی در زمره وظایف كمیته توصیف گردد. این وظایف شامل : جمع آوری داده ها با مستند سازی موثق داده های تولید شده ( در كلیه سطوح مورد نیاز جهت امورات مختلف كمیته ) شامل كنترل كیفی و ارائه پرونده های پزشكی بیمار برای برآورد معیار تعیین شده و معادل سازی یا استثنائات طرح (ثبت گواهی بالینی مسئولیت پرسنل پزشكی است). و مشاركت در انتخاب و طراحی فرمهای استفاده شده در پرونده و در تعیین توالی و قالب محتوای مدارك پزشكی می باشد .
بخش مدارك پزشكی بایستی در برنامه گسترش كنترل كیفی در سطح بیمارستان مشاركت داشته باشد. بایستی انگیزه مداوم و ارزیابی كیفی خدمات ارائه شده را دارا باشد.
منبع: hidoctor
همچنین بخوانید:
راهکارهای ساخت یک بیمارستان هوشمند
سلامت الکترونیک راهبردی برای مقابله با بیماری و ویروس های فراگیر
بررسی اینترنت اشیاء و کاربردهای آن در حوزه سلامت