یک دهه است که نقش فناوری‌های دیجیتال در افزایش شتاب فعالیت‌های روزمره پررنگ شده و رد این فناوری‌ها را می‌توان در حوزه‌های حساسی چون سلامت به وضوح یافت.قطعا در آینده و حتی در شرایط فعلی با توجه به شیوع بیماری کرونا، سلامت دیجیتال به عنوان یک اهرم و ابزار روزآمد در حوزه سلامت محسوب خواهد شد. استفاده از این ابزار دسترسی افراد را سریع تر و دسترسی بیشتری نسبت به ابزارهای و خدمات حوزه درمان، مراقبت و سلامت، ایجاد خواهد کرد و مطمئنا کار کردن و شخصی سازی برای افراد، گروه‌ها و اقشار مختلف در این حوزه باعث منطقی تر شدن و پر رونق شدن این بازار حتی از نظر نظر اقتصادی وخدمات اجتماعی برای جامعه می‌گردد.
سلامت دیجیتال از هم‌آیند پیشرفت در حوزه‌های دیجیتال و ژنتیک با حوزه‌های سلامت، مراقبت سلامت، معیشت و اجتماع پدید می‌آید تا خدمات‌رسانی سلامت را ارتقا دهد. این رشته از فناوری اطلاعات و ارتباطات کمک می‌گیرد تا مشکلاتی را که بیماران با آن درگیر هستند مرتفع کند.
سلامت دیجیتال مردمان را برای پیگیری، مدیریت، و بهبود سلامت، معیشت و زندگی پربارتر خود، خانواده و جامعه توانمند می‌کند. سلامت دیجیتال می‌تواند کمبودهای خدمات سلامت را پوشش دهد و دسترسی به آن خدمات را افزایش و هزینه‌هایشان را کاهش داده و پزشکی را دقیقتر و منطبق بر نیازهای اشخاص کند.
سلامت الکترونیک یک زمینه نوظهور از برخورد انفورماتیک، پزشکی، بهداشت عمومی و تجارت است که از طریق شبکه جهانی وبو تکنولوژی های مرتبط با آن ارتقا و تکامل می یابد. سلامت الکترونیک را نه تنها بعنوان یک توسعه فنی بلکه بعنوان حالتی روحی، طرز تفکر و یک حرکت عمومی جهانی می توان توصیف کرد. برای توصیف واژه سلامت الکترونیک باید از فناوری اطلاعات و ارتباطات در بخش سلامت بهره برد. اطلاعات دیجیتالی در بخش سلامت و بهداشت برای مقاصد بالینی و آموزشی و مدیریتی از طریق الکترونیکی، انتقال ذخیره و بازیابی می شود.
● حوزه های سلامت دیجیتال
فواید فراوانی از سلامت الکترونیکی می توان به دست آورد اما باید این نکته را نیز در نظر داشت که توسعه و گسترش خدمات بهداشتی و درمانی بدون استفاده از رایانه و تکنولوژی های مرتبط عملیاتی نخواهد بود. لذا برای تبیین بیشتر این کاربرد در ۱۰ حوزه به شرح زیر قابل تفسیر است:
۱- توانمندسازی:
به دلیل در دسترس قرار گرفتن اطلاعات و دانش پایه و مورد نیاز پزشکی و بهداشتی از سوی شبکه های اطلاعاتی برای همگان، راه های جدیدی به سوی درمان بیمار محور در جامعه اطلاعاتی ایجاد می شود. مردم جوامعی که اطلاعات صحیح و کافی را نسبت به مراقبت از سلامت خود دارند، کمتر دچار بیماری شده و در صورت ابتلا به بیماری نیز می دانند که در چه زمانی به چه متخصصی رجوع کنند. بدین ترتیب از مراجعه های مکرر آن ها به مراکز غیرمرتبط جلوگیری به عمل آمده و در نتیجه شاهد ترافیک های بیهوده در محیط های بهداشتی نخواهیم بود، افزون بر این افراد بیمار می توانند آموزش های مورد نیاز خود را در مورد برخورد با بیماری و عوارض آن از طریق شبکه های اطلاع رسانی دریافت کنند.
۲- امکان تبادل اطلاعات میان موسسات بهداشتی:
در این حوزه از سلامت دیجیتال امکان تبادل اطلاعات و اسناد پزشکی میان موسسات بهداشتی و درمانی فراهم خواهد شد به نحوی که همواره از آخرین تغییرات دارویی، نسخه های درمانی، آموزش های پرستاری و مراقبتی و دیگر اطلاعات مورد نیاز آگاه شوند، بانک های اطلاعاتی این موسسات همواره به روز بوده و از آخرین تجربیات همکاران خود در هر گوشه از جهان می توانند استفاده کنند.
۳- اصول اخلاقی:
سلامت الکترونیکی الگوهای نوین ارتباطی میان پزشک و بیمار; پزشک و پزشک را ایجاد خواهد کرد و چالش ها، تهدیدها، تحولات ونیز فرصت های جدیدی از جنبه اخلاق را به وجود می آورد. از جمله این چالش ها بحث اخلاق پزشکی در درمان های online، محرمانه ماندن اطلاعات بیماران، محرمانه نگه داشتن مهارت های تخصصی پزشکان و نیز رضایت پزشک و بیمار در درمان است.
۴- کارآیی:
خصوصیاتی همچون حافظه، سرعت در پردازش و تحلیل و توانایی انجام حجم زیادی از عملیات موجب خواهد شد که مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی با استفاده از رایانه بتواند پیشرفت های قابل ملاحظه ای در راه توسعه و پیشرفت بردارد. برای تصمیم گیری در عرصه ارائه خدمات سلامت الکترونیک ، نخست جمع آوری اطلاعات مناسب است. در زمان های گذشته در اثر یک مورد بیماری جدید زمان زیادی را به خود اختصاص می داد، اما امروزه بعنوان اقدامی فوری در بخش سلامت دیجیتال، قابل انجام است.
۵- آموزشonline :
یکی از حوزه های سلامت الکترونیکی که ارتباط بسیار نزدیک و تنگاتنگی نیز با آموزش الکترونیکی دارد حوزه آموزش online سلامت است. در این بخش از سلامت دیجیتال متون آموزش پزشکی، آموزش سلامت، اطلاعات بهداشتی و درمانی و نیز اطلاعات پیشگیری از وقوع بیماری ها به صورت online و به شکل متن، صدا، تصویر و فیلم بر روی شبکه جهانی وب قرار می گیرد تا همه کاربران به آن دسترسی داشته باشند. همچنین جدیدترین مسائل و یافته های پزشکی دنیا نیز بر روی شبکه جهانی قرار می گیرد تا پزشکان و متخصصان با مراجعه به آن اطلاعات پزشکی و درمانی خود را به روز نگاه دارند.
۶- ارتباطی جدید:
سلامت دیجیتال نوعی ارتباط جدید میان بیمار و پزشک برقرار خواهد کرد. ارتباطی تمام وقت و ۲۴ ساعته که این ارتباط در روزهای غیرکاری و تعطیل نیز قابل انجام است. بیمار از طریق آدرس اینترنتی که پزشک معالجش در اختیار او قرار داده، می تواند آخرین اطلاعات را درباره بیماری خودبه دست آورده و با آخرین و جدیدترین درمان ها آشنا شود. افزون بر این می تواند علایم و نشانه های جدید را که خود می بیند و دردهایی را که در بدن خود احساس می کند به صورت online در اختیار پزشک معالج خود قرار دهد و پزشک نیز راهنمایی های خود را به صورت online انجام دهد، بدون اینکه نیاز به حضور فیزیکی هر یک از دو طرف در مطب و یا بیمارستان باشد. همچنین در صورت حاد شدن مشکل مریض می تواند با ارسال درخواستی برای پزشک معالج خود، تقاضای حضور فیزیکی ایشان را در منزل و یا محل کار خود بنماید. این نوع از ارتباط که شکل جدیدی از ارتباط میان پزشک و بیمار است به نوعی مشارکت تبدیل شده و منجر به اتخاذ تصمیمات مشترک نیز خواهد شد که این امر در بیماری های جدید موجب افزایش سطح علمی پزشک و معالجه زودتر بیمار خواهد شد.
۷- گستره جغرافیایی:
توسعه گستره مراقبت های بهداشتی به فراتر از مرزهای جغرافیایی در مقوله سلامت الکترونیکی بیماران مفهوم جدیدی است از پزشکان بی مرزکه مراقبت های درمانی به فراتر از مرزهای قراردادی بشری، پزشکان را قادر می سازد تا به آسانی مراقبت های پزشکی خود را به صورت online از طریق اینترنت پیگیری نمایند و نیز دسترسی بیماران را به دلیل نبود حضور فیزیکی پزشک معالج، محدود نخواهد کرد. همچنین پزشکان قادر خواهند بود تا با حضور مجازی در کشورهای عقب مانده به مشکلات بیماران این کشورها رسیدگی کنند. بدون آنکه حضور فیزیکی خود را در کشورشان از دست بدهند. این امر منجر به افزایش سطح جهانی سلامت بهداشتی خواهد شد.
۸- افزایش کیفیت خدمات سلامت:
به دلیل ثبت و نگهداری اطلاعات پزشکان و مراکز بهداشتی در حافظه رایانه ها، مقایسه میان ارائه کنندگان خدمات بهداشتی درمانی راحت تر خواهد بود. زمانی که این مقایسه صورت می گیرد مشتریان به سوی مراکزی که خدمات با کیفیت تری ارائه می دهند، هدایت خواهند شد و این امر سبب ازدحام جمعیت در مراکز بهداشتی و لزوم نوبت دهی برای مراجعه، اعلام نتایج آزمایشگاهی و امکان بحث و بررسی راه های درمانی از طریق اینترنت را فراهم می آورد و به دلیل استقبال مردم از مراکز درمانی با کیفیت تر، دیگر مراکز نیز به سمت تعالی پیش خواهند رفت.
۹- مبتنی بر مدارک بودن:
معالجات در محیط سلامت الکترونیک باید براساس مستندات صورت بگیرد به این معنی که اگر برای بیمار روش درمانی خاصی پیشنهاد شود این روش باید با یافته های علمی روز مطابقت داشته باشد همچنین پیش بینی یک روش درمانی نیز براساس آخرین اطلاعات و دانش پزشکی روز میسر خواهد شد. البته در این حوزه نیاز به کار زیادی وجود دارد تا بسترهای علمی آن فراهم شود.
۱۰- افزایش دسترسی به خدمات تامین عدالت:
استفاده از خدمات سلامت الکترونیک سبب خواهد شد که افراد خدمات سرویس های بهداشتی درمانی مورد نیاز خود را از ارائه دهندگان آن در هر نقطه از جهان دریافت کنند. این خدمات می تواند شامل مشاوره های ساده و ابتدایی تا معالجات پیچیده تری در بیماری های مزمن باشد. به این ترتیب فردی که تاکنون تنها امکان استفاده از خدمات بهداشتی را تنها در شهر خود داشته است اکنون توانایی استفاده از این خدمات را در هر کجای دنیا دارد و دسترسی استفاده کنندگان به مراکز بهداشتی راحت تر شده و بدین ترتیب امکان برقراری عدالت فراهم خواهد شد.
هوشمندی در سلامت
تجهیزات پیشرفته در حوزه سلامت که از فناوری‌های دیجیتال و هوشمند بهره می‌برند، می‌توانند در ارتقای سلامت جامعه اثرگذاری بالایی داشته باشند. به طور مثال دستگاه سنجش هوشمند نبض بیمار که می‌تواند با استفاده از فناوری‌های پیشرفته ارتباطی، هوش مصنوعی و نرم افزار، به پایش لحظه‌ای وضعیت بیمار بپردازد، یکی از همین تجهیزات پیشرفته در مرز فناوری‌های هوشمند و پزشکی به شمار می‌رود.
مصرف این دستگاه‌ها به گستردگی تمامی مراکز درمانی و مراکز پزشکی سراسر کشور است و بازار مصرف قابل توجهی دارد. نمونه پیشرفته این ابزار می‌تواند به شناسایی و پایش وضعیت بیمار از راه دور کمک کند و بدون نیاز به صرف زمان برای مراجعه‌های مکرر حضوری، روند درمان را سرعت ببخشد.
هوشمندی در شناخت وضعیت بیمار
نمونه دیگری از این تجهیزات که در دوران شیوع کرونا نیز بسیار پرکاربرد است و در شناسایی بیماران احتمالی نقشی اساسی ایفا می‌کند، تب‌سنج‌های هوشمند است. این نمونه از تجهیزات پزشکی نیز در پیوند با فناوری‌های دیجیتال، می‌تواند به شناخت صحیح وضعیت بیمار از راه دور توسط پزشک کمک کند.
توسعه خدمات الکترونیک با بیمه
سلامت امروز یکی از مهمترین عوامل موثر برای رفاه و عدالت است و بهبود کمی و کیفی شاخص‌های سلامت با افزایش دسترسی آحاد جامعه به خدمات تشخیصی و درمانی به پشتوانه بیمه پایه فراگیر و حمایت بیمه سلامت برای حفاظت مالی از مردم امکان پذیر می‌شود که در این بین ضمن آگاهی رسانی به مردم و توسعه آموزش باید مسوولیت پذیری و مشارکت ساختارمند و فعالانه افراد و جامعه را نیز برای ارتقا سلامت با اقدامات پیشگیرانه انجام داد، زیرا برقراری سیستم نظام ارجاع و پزشک خانواده نیز ضمن کاهش هزینه‌های درمانی کیفیت خدمات مطلوب درمانی را ارتقا داده و گامی مهم در راستای تحقق عدالت در حوزه سلامت است. امروز سلامت یکی از ارکان توسعه پایدار جوامع محسوب می‌شود و با نقش آفرینی بیمه سلامت می‌توان از نابرابر‌های اقتصادی اجتماعی برای تأثیرگذاری روی سلامت افراد جلوگیری کرد و با حفاظت مالی سیستم سلامت از خانواده‌ها به پرداخت هزینه‌های درمانی کمک کرد که بی شک گسترش بیمه از جمله راهکار‌های مناسب برای نیل به جامعه‌ای سالم با سلامت پایدار به شمار می‌رود. مردم با دارا بودن بیمه علاوه برای تأمین بخشی از هزینه‌های درمان می‌توانند از آرامش و آسایش لازم در هنگام بیماری برخوردار شوند و طبعاً استرس افراد و خانواده‌ها نیز کاهش می‌یابد و به همین دلیل مقوله بیمه از اهمیت و جایگاه بالایی برخوردار است.
همچنین بخوانید:
مروری بر اهمیت تله مدیسین درجهان
مزیت پزشکی از راه دور برای کشورهای در حال توسعه
معرفی بهترین شبکه های اجتماعی برای پزشکان