پزشکی از راه دور دارای کاربرد متنوع و فن آوری وسیعی است که به منظور افزایش صحت و تندرستی فرد در جامعه صورت گرفته‌است.این پدیده می‌تواند با نوع اطلاعات ارسال شده (مانند آزمایشهای کلینیکی و رادیو گرافی‌ها)، نحوه ارسال این داده مشخص شده و معنی و مفهوم یابد. از پدیده مزبور در موارد زیر میتوان استفاده عملی نمود:
• بلایای طبیعی و جنگها
• توسعه بهداشت در نقاط صعب العبور
• کنترل بیماریهای مزمن
• پروازهای هوایی
• مسافرتهای دریایی درجنگها
• تشخیص، درمان، کنترل، پیگیری و مشاوره
• آموزش ارائه کنندگان خدمت و مردم
• منابع اطلاعاتی پزشکی شامل انواع بانکهای اطلاعاتی و پایگاههای داده های پزشکی
کاربردهای بالینی پزشكی از راه دور
در تله مدیسین انتقال داده‌های زیر صورت می گیرد که شامل عکس های پزشکی، گزارشهای دوجانبه سمعی و بصری، گزارش های پزشکی بیمار، استخراج داده‌ها از مراکز پزشکی (شامل اطلاعات ضروری) و فرستادن آن به صورت فایل است. تله مدیسین در دنیای امروز شامل برهم کنش دو سیستم سمعی بصری بین بیمار و تخصص های پزشکی، فرستادن داده‌های مربوط به بیمار از منزل به کلینیک یا انتقال فایل مربوط به داده‌های پزشکی بیمار است.
بطور کلی تله مدیسین با هدف بالا بردن کیفیت درمان، بهبود ارتباط میان مراکز پزشکی، بهینه سازی دسترسی به متخصصان، کاهش نیاز به حمل و نقل بیماران و کاهش هزینه های درمانی به کار گرفته می شود. امروزه بسیاری از تخصصهای پزشکی از تله مدیسین به طور گسترده استفاده می کنند. از متخصصان قلب و عروق گرفته تا متخصصان پوست، مراقبت های پزشکی، خانگی، متخصصان غدد، جراحان، رادیولوژیست‌ها و حتی روان پزشکان این فن آوری پیشرفته را به خدمت گرفته اند. ثابت شده است که تله مدیسین در مراقبت های پزشکی بهداشتی مناطق روستایی دارای بهترین فایده و تاثیر می‌باشد.
مراقبت در منزل
باتوجه به رشد جمعیت سالمند در ایران و کمبود پزشک متخصص مراقبت در منزل از طریق تله مدیسین دارای پتانسیل روبه رشد فراوانی می‌باشد.
مانیتورینگ بیمار
با مانیتور از راه دور بیمار که جایگزین مانیتورینگ هولتر شده است میتوان اطلاعات بیمار را از خانه وی به محل کار متخصص قلب منتقل نمود. و یا در مناطق دور دست که روانپزشک ساکن ندارند. میتوان از بیماران به طریق ویدیو کنفرانس، شرح حال گرفت و تحت درمان و پیگیری توسط روانپزشک ساکن منطقه دیگر قرار داد.
جراحی
موارد استفاده ویدیو کنفرانس در جراحی به صورت: Intra-Operative ، Pre-Operative ، Post–Operative می‌باشد. میتوان از بیماران با استفاده از ویدیو کنفرانس شرح حال گرفت. تا غربالگری اولیه کاندیداهای عمل صورت گیرد. این روش از مسافرت بیماران جهت مشاوره به مراکز جراحی در مناطق دیگر جلوگیری می‌کند. طی عمل جراحی، تله مدیسین می‌تواند جهت ارتباط برقرار کردن با یک استاد دیگر حین عمل مورد استفاده قرار گیرد که تله مدیسین نامیده می‌شود. و یا می‌تواند جهت نشان دادن روش عمل به پزشکان و دانشجویان استفاده شود که در این صورت از حضور آنها در اتاق عمل و شلوغی ناشی از آن جلوگیری می‌شود. بالاخره میتوان از تله مدیسین جهت پیگیری های بعد از عمل بهره گرفت.
پزشكی از راه دور اورژانس
یکی از کاربردهای عمده تله مدیسین بخش اورژانس است و پزشکان همواره در این بخش نیاز به مشاوره انواع تخصص ها دارند. به خصوص در مناطق دور افتاده که دسترسی به تخصص های مختلف فراهم نیست. تله مدیسین امکانات گسترده‌ای را جهت بالابردن کیفیت درمان در بخش اورژانس فراهم می کند. البته تاثیر کارآیی تله مدیسین به امکانات و زیر ساخت های هر مرکز مربوط می شود. امروزه کاربرد این فرایند تا آن حد پیش رفته است که کاهش اشتغال پزشکان در بخش اورژانس به یک نگرانی در جامعه متخصصان اورژانس تبدیل شده چرا که مرکز اورژانس می توانند بدون نیاز به پزشک متخصص اورژانس و با اتکا به مشاوره چندین متخصص مستقر در مراکز شبکه‌های تله مدیسین خدمات خود را با کیفیت بهتر ارائه دهند. (در تحقیقات نشان داده شده است که جهت پوشش ICU های امریکا به صورت 24 ساعته و 7 روز در هفته احتیاج به 35000 پزشک متخصص طب اورژانس وجود دارد. در صورتیکه در حال حاضر فقط 5500 پزشک اورژانس در آمریکا وجود دارد)
سیستمهای تله رادیولوژی (Tele Radiology Systems)
سیستمهای تله‌رادیولوژی (رادیولوژی از راه دور)، انتقال الکترونیکی تصاویر رادیویولوژیک و متون مشاوره ای، از محلی به محل دیگر را به عهده دارند. سیستمهای تله رادیولوژی، به نحوی طراحی شده‌‌اند که تشخیص و مشاوره را تسهیل نموده و امکان برقراری ارتباط بخشهای مختلف بیمارستان با سایر بخشها، منزل پزشکان یا درمانگاه را از طریق خطوط تلفن، شبکه‌های دیجیتالی و یا انتقال مایکروویو یا ماهواره ای را فراهم می‌آورند. از آنجا که امکان انتقال داده‌های تصویری به مسافت هزاران کیلومتر وجود دارد، بیمارستانها و مراکز پزشکی اورژانس دور دست که فاقد رادیولوژیست مقیم می باشند، می‌توانند تصاویر مربوطه را جهت مرور و تفسیر به رادیولوژی در بیمارستان بزرگتری انتقال دهند تا بررسی و تفسیر مناسبی در این زمینه، صورت گیرد.
رادیولوژی از راه دور، امکان مشاوره online دو سویه را فراهم ساخته و این امکان را به رادیولوژیست می دهد که به چندین درمانگاه رادیولوژی مستقل یا مرکز سیار، خدمات رسانی کند بدون آنکه بخش رادیولوژی بیمارستان را ترک نماید. همچنین تله رادیولوژی، توسط ارتش در مواقع جنگ و بوسیله پرسنل پزشکی اورژانس در هنگام بروز بلایای طبیعی، مورد استفاده قرار گرفته و از این طریق تشخیص و درمان اورژانس را بهبود می بخشد.
سیستم های ویدئو کنفرانس Video Conferencing Systems
سیستمهای ویدئوکنفرانس تله مدیسین، به منظور تشخیص و تجویز درمان طبی بیمارانی که در نقاط دور قرار دارند، مشاوره بالینی متخصصین از راه دور، آموزش پرسنل پزشکی و امور اداری-تجاری مورد استفاده قرار می‌گیرند. تله مدیسین می‌تواند به اندازه یک مکالمه تلفنی میان پرسنل یا ارسال فاکس از یک متخصص قلب به پزشک مراقبتهای اولیه ساده بوده و یا در حد معاینه ویدیوئی همزمان، توسط پزشکانی که صدها کیلومتر از یکدیگر فاصله دارند پیچیده باشد. امروزه، متداولترین مورد مصرف این تکنولوژی، آموزش و مدیریت است. البته موارد استفاده از تکنولوژی تله مدیسین رو به افزایش است. امروزه از مواردی که در آنها تصاویر (مثل تصاویر رادیوگرافی یا اسلایدهای پاتولوژی) و دیگر اطلاعات مربوط به بیمار در یک طرف گرفته شده و به سیستم حافظه در سمت دیگر ارسال می گردد تا بعدا مورد بازبینی قرار گیرد، در تله رادیوگرافی، تله پاتولوژی و تله درماتولوژی استفاده می شود.
استفاده از تکنولوژی ویدئوکنفرانس تله مدیسین میتوان هزینه‌های مسافرت متخصصین و انتقال بیمار و زمان لازم جهت تشخیص بیماری و تصمیم گیری در مورد درمان را کاهش دهد. مفید بودن تکنولوژی تله مدیسین به خصوص در ادغام منابع بالینی سیستمهای بهداشتی-بیمارستانی، غلبه نمودن بر موانع جغرافیایی و کمبود پرسنل پزشکی در هنگام درمان بیماران در سوانح و موقعیت‌های جنگی و ارائه خدمات مراقبت بهداشتی به بیماران واقع در مناطق ایزوله (مثل نواحی روستایی و زندانها) به اثبات رسیده است. انتظار می‌رود پذیرش و استفاده گسترده‌تر از تکنولوژی تله مدیسین کیفیت مراقبت را افزایش داده و از هزینه مراقبتهای تخصصی بین المللی بکاهد.
انواع پزشکی از راه دور:
- مشاوره از راه دور
- آموزش الکترونیکی
- پایش از راه دور
- جراحی از راه دور
- درمان امراض پوستی از راه دور
- تصویربرداری التراسوند از راه دور
- آسیب شناسی از راه دور
- درمان اختلالات شناختی از راه دور
تصویربرداری از راه دور
پیشرفت در زمینه فن آوری مخابرات دیجیتال و کامپیوتر تاثیر زیادی بر رادیولوژی داشته‌است. برای مثال میتوان با کامپیوتر یک تصویر را بطور دستی تغییر داد یا با الگوریتمهای پردازش دیجیتال قسمتهای خاص و مهم تصویر را استخراج نمود لذا با روشهای مختلف تصویر برداری میتوان قدرت تشخیص را افزایش داد و در نهایت در وقت و هزینه صرفه جوئی کرد. تکنولوژی‌های عکس‌برداری نقش عمده‌ای در تشخیص، درمان و مرحله بهبودی دارند.
اسکنرهای اولتراسوند، دوربین‌های کوچک مورد استفاده در جراحی مفاصل و وسایل تشخیصی، آزمایشهای پاتولوژی و رادیولوژی و اسکن مغز تنها مواردی از تکنولوژی‌های عکس برداری هستند که میتوان به وسیله طب از راه دور آنها را انجام داد. در دو دهه گذشته شاهد ایجاد و رشد انواع روشهای مختلف تصویر برداری نظیر اولتراسوند MRI، اسکن کامپیوتری بوده‌ایم که همه این روشها دیجیتال هستند و تنها ۳۰ درصد تصاویر پزشکی را تشکیل میدهند و مابقی تصاویر به وسیله اشعه X گرفته می شوند، تصاویر حاصل از این روش غیر دیجیتال بوده و برای استفاده از آن در رادیولوژی از راه دور و رادیولوژی دیجیتال باید به فرمت دیجیتال درآیند، که این کار با کمک دیجیتایزر صورت می‌گیرد.
همچنین بخوانید:
تله مدیسین و حل مشکلات مراقبت سلامت (بخش اول)
تله مدیسین و حل مشکلات مراقبت سلامت (بخش دوم)
درمان از راه دور چیست؟