در دهه اخیر پیشرفت‌های زیادی در توسعه فناوری پزشکی از راه دور به عنوان روشی برای مراقبت‌های پزشکی از راه دور که به وسیله ارتباطات رسانه ای مدرن دیجیتال حمایت می‌شود ، انجام شده است. در کشورهای بسیاری سیستم مراقبت‌های پزشکی بیش از پیش به بیمار نزدیک شده است. خصوصاً پزشکی از راه دور در کشورهایی مثل ایران که شبکه حمل و نقل کمتر توسعه یافته است ، وجود پراکندگی جمعیت در بعضی از نقاط کشور و مناطق کوهستانی و صعب العبور ، عدم دسترسی به مراکز تخصصی پزشکی در بسیاری از نقاط کشور و افزایش جمعیت سالخورده و نیازمند به مراقبت‌های ویژه پزشکی ، کمک زیادی به تشخیص سریع بیماری ، اتخاذ تاکتیک‌های درمانی صحیح ، کاهش اتلاف وقت (که دربعضی موارد مانند بیماری‌های قلبی حیاتی است) و کاهش هزینه‌های مربوطه (مستقیم و غیرمستقیم) می‌کند. رشد بی وقفه تکنولوژی و دسترسی همگانی به سیستم‌های ارتباطی و کامپیوتری ، افق‌های جدیدی را در علم پزشکی گشوده است و غیر ممکن‌ها را ممکن می‌سازد.
استفاده از اطلاعات پزشکی توسط ابزارهای ارتباطی ، جهت تأمین بهداشت ، مراقبت‌های درمانی یا آموزش بیمار با هدف ارتقاء وضعیت بیمار پزشکی از راه دور نامیده می‌شود و بنابراین تعریف ، می‌توان تله تراپی را درمان بیماران از راه دور با بهره‌گیری از تکنولوژی ارتباطات و اطلاعات و با هدف افزایش کیفیت درمان و کاهش هزینه های آن نامید. ضرورت استفاده از سیستم پزشکی از راه دور و تله تراپی در موارد زیر ، به روشنی مشخص است:
1- روی کشتی
2- در هواپیما
3- در مناطق جنگی
4- در زندان ها و مناطق دور
با توجه به اینکه امکان حضور پزشکان متخصص و مجرب در مکان های فوق دشوار است ، به کار بردن روشی برای بهره مندی از تجربیات و دانش متخصصان در این محل‌ها لازم است. از طرفی در بسیاری موارد افراد به دلیل مشغله‌ها یا سایر علل معمولا پس از چند روز یا چند هفته بعد از بروز علائم بیماری به پزشک مراجعه می‌کنند ، در نتیجه ممکن است بیماری پیشرفته تر شده و درمان آن سخت تر شود. پس اگر به هر صورت خدمات پزشکی سهل تر در اختیار افراد قرار گیرد ، می‌تواند در اجتناب از بروز این معضل مؤثر باشد. با توجه به این نکات پزشکی از راه دور و متعاقب آن تله تراپی می‌تواند کمک مهمی به گسترش بهداشت و سلامت عمومی کند. البته باید توجه داشت که تجهیزات مربوط به سیستم پزشکی از راه دور و تله تراپی ، گران بوده و در برخی موارد استفاده از آن‌ها مقرون به صرفه نیست. اما پیشرفت های بیشتر در تکنولوژی ، باعث ارزان تر و متداول تر شدن دسترسی به امکانات پزشکی از راه دور و تله تراپی خواهد شد.
ارتباطات در سیستم پزشکی از راه دور ، معمولا به دو صورت کلی انجام می‌شود:
ارتباط همزمان: شامل مکالمه مستقیم از طریق تلفن ، ویدئو کنفرانس یا صفحه وب است. در طی این نوع ارتباط بیمار باید در همان لحظه به موضوعات مطرح شده توجه کامل داشته باشد.
ارتباط غیر همزمان: از طریق نامه الکتریکی و مانند آن صورت می‌گیرد. در این حالت امکان استفاده مؤثرتر و منعطف تر از زمان فراهم می‌شود.
با توجه به مطالب فوق پزشکی از راه دور با توجه به نوع ارتباط به چندین روش انجام می‌شود:
1- ارتباط ویدئویی زمان حقیقی
2- ذخیره و ارسال
3-مراقبت بهداشتی و مانیتورینگ خانگی
متداول ترین روش پزشکی از راه دور از طریق ارتباط زمان حقیقی ویدئویی است که با به کار بردن تجهیزات ویدئو کنفرانس و ملحقات تصویربرداری مخصوص مانند Endoscope و ملحقات صوتی مانند گوشی پزشکی الکتریکی و خطوط انتقال با ظرفیت مناسب صورت می‌گیرد.
در روش ذخیره و ارسال خلاصه موضوع به صورت متنی نوشته می‌شود. مثلا در قالب پست الکترونیکی ، تصویر ، یا در صورت لزوم فیلم با دوربین عکس‌برداری یا فیلم‌برداری دیجیتال گرفته می‌شود. مورد با پست الکترونیکی به مرکز بهداشتی ارسال می‌شود. متخصص مربوطه در مرکز ، موضوع را بررسی می‌کند و جواب لازم را به بیمار یا اطرافیان او ارائه می‌کند.
افزایش بیماری های مزمن از یک طرف و تمایل به کاهش طول مدت بستری در بیمارستان و هزینه های گزاف آن از سوی دیگر ، تمایل به مراقبت خانگی از بیماران را افزایش داده است. از دید پزشکی از راه دور ، امکان ارتباط سریع بین بیمارستان و خانه ای که بیمار در آن بستری و تحت مراقبت است وجود دارد. از امکانات اینترنت و وب می‌توان برای این منظور استفاده کرد. علاوه بر این باید در نظر داشت که با پیشرفت تکنولوژی ، تجهیزات پرتابل اندازه گیری الکترونیکی میزان فشار خون ، گلوکز خون ، نرخ تنفس و سیگنال های حیاتی در دسترس عموم است. این موضوع می‌تواند به مراقبت بهداشتی از طریق سیستم های پزشکی از راه دور کمک کند.
پزشکی از راه دور برای مانیتورینگ خانگی پارامترهای حیاتی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. به این ترتیب که پارامترهای حیاتی فرد در خانه توسط دستگاه های اندازه گیری ثبت شده و به مراکز بالینی تخصصی ارسال می‌شود.مانیتورینگ آریتمی های قلبی ، مانیتورینگ گلوکز خون بیماران دیابتی برای کنترل قند خون آن ها ، متصل به کامپیوتر مانیتورینگ وزن در رژیم های لاغری ، کنترل آسم با استفـاده از Peak Flow Meter شخصی ، نمونه های متداول مانیتورینگ پارامترهای فیزیولوژیکی از طریق سیستم پزشکی از راه دور هستند.
سیستم پزشکی از راه دور ، امکان مراقبت خانگی از بیماران دچار نارسایی قلبی را فراهم می‌سازد. مانیتورینگ پیوسته وضعیت بیماران دچار نارسایی قلبی طول زندگی آنان را افزایش می‌دهد. از برنامه های تحت وب برای مرتبط کردن بیماران در منزل و پزشک یا پرستار در مراکز تخصصی کلینیکی استفاده می‌شود. به این منظور ، وزن ، فشار خون ، علائم و سیگنال های حیاتی مانیتور می‌شوند.
در پزشکی و درمان از راه دور ، هم بین پزشک متخصص و بیمار یا اطرافیان او تعادل دوطرفه وجود دارد. فرایند ارتباط دو جانبه شامل گرفتن داده بیمار ، انتقال داده و ارائه جواب مساله به بیمار تعادل نامیده می‌شود. با توجه به این موضوع مؤلفه های اصلی مورد نیاز سیستم پزشکی از راه دور به ترتیب زیر هستند:
1- وسیله ای برای گرفتن اطلاعات
2- وسیله ای برای انتقال اطلاعات
3- وسیله ای برای نمایش اطلاعات
قرار گرفتن این ابزارها به دنبال هم و عملکرد صحیح آن‌ها سخت افزار لازم را برای سیستم پزشکی از راه دور تعیین می‌کند.
منبع:bme711
همچنین بخوانید:
برگزاری انتخابات الکترونیک هیأت مدیره و بازرس انجمن علمی پزشکی از راه دور ایران
آشنایی با چشم اندازهای سلامت همراه
استفاده از بازی‌های رایانه‌ای برای آموزش به دانشجویان پزشکی و انترن‌ها