بر کسی پوشیده نیست که مدیریت و ارائه خدمات بهداشتی درمانی، مستلزم دست و پنجه نرم کردن با حجم انبوهی از اطلاعات بهداشتی و درمانی است. فشار روز افزون برای کاهش هزینه ها ، افزایش اثربخشی خدمات سلامت، توسعه و پیچیدگی داده ها و اطلاعات مراقبتی بهداشتی، نیاز مبرمی به مدیریت مدرنیته اطلاعات بهداشتی درمانی را به وجود آورده است.
برای ایجاد یک نظام سلامت موفق که بتواند خدمات بهداشتی درمانی خود را با اصول درست و با حداکثر کیفیت و در سریعترین زمان ممکن ارائه دهد، فاکتورها و مولفه های بسیاری لازم است. یکی از فاکتورهای اساسی که امروزه برای ایجاد یک نظام بهداشت و درمان موفق به آن نیاز است، عنصر فناوری اطلاعات است.
بعد از اختراع ترانزیستور که بزرگترین اختراع قرن بیستم محسوب می‌شود، هر روز در دنیا شاهد انقلابی جدید در حوزه فناوری اطلاعات بودیم که البته این روند همچنان نیز ادامه دارد. امروزه فناوری اطلاعات در تمام زمینه ها نفوذ کرده است و با تغییر چهره بسیاری از صنعت ها تاثیرات قابل توجهی از خود به جای گذاشته است.
حوزه سلامت بعنوان یکی از حوزه های حیاتی در هر کشور، نیز از این قاعده مستثنی نبوده، چرا که طولی نکشید پای فناوری اطلاعات نیز به این حوزه باز شد و تحول عظیمی را درآن رقم زد .
باتوجه به تجربه نظام سلامت کشورهای موفق در طول زمان ثابت شده است، شناخت تاثیرات بالقوه فناوری اطلاعات در صنعت بهداشت و درمان می‌تواند به عنوان پایه‌ای جهت برنامه ریزی های استراتژیک به منظور ارتقای دستاوردهای نظام سلامت مبتنی بر فناوری تلقی گردد.
رشته فناوری اطلاعات سلامت، نقطه شروع تحول در نظام سلامت
در این میان رشته فناوری اطلاعات سلامت بعنوان یک ابزار مهم جهت پیشبرد سریع سلامت جامعه، می‌تواند به تلاش های سازمان یافته در این مسیر تحقق ببخشد زیرا امکان برنامه ریزی ، تصمیم‌گیری خط مشی های بهداشتی درمانی نظام سلامت هر کشور را با مدیریت و ارائه اطلاعات با کیفیت و درست میسر می سازد.
از طرف دیگر امروزه بخش های مختلف نظام ارائه خدمات سلامت، به شدت تحت تاثیر فناوری های اطلاعاتی قرار گرفته و این بخش‌ها شاهد تحول در به کارگیری و استفاده از داده ها و اطلاعات سلامت هستند.
ایجاد سیستم های اطلاعات بیمارستانی به اختصار( HIS )، سامانه ثبت بیماری‌ها و مرگ و میر، شبکه های پزشکی از راه دور ، شبکه و تجهیزات هوشمند پزشکی، سامانه یکپارچه سیب و پرونده الکترونیک سلامت نمونه هایی از تحول در نظام سلامت با استفاده از عنصر فناوری اطلاعات هستند.
فناوری های مکانیزه ای که امروزه جهت مدیریت اطلاعات سلامت به کار گرفته می‌شوند، به دلیل برخورداری از سرعت، دقت و صحت به عنوان ابزاری استاندارد برای هر مرکز مراقبت بهداشتی درمانی در آمده اند چرا که روش‌های سنتی به تنهایی برای برآوردن نیازهای نظام سلامت مدرن امروز کافی نیست.
رشته فناوری اطلاعات سلامت چیست؟
اگر بخواهیم راهی جهت دستیابی به مدیریت نوین اطلاعات بهداشتی درمانی ترسیم کنیم، مستلزم تربیت نیروی انسانی متخصصی هستیم که علاوه بر برخورداری از دانش کامپیوتر و فناوری اطلاعات با چالش های پزشکی و نظام سلامت آشنا باشد، البته فقط مسئله به اینجا ختم نمی‌شود چراکه فقط با تسلط به این دو حیطه اصلی نمی توان به طور کامل به مدیریت صحیح میلیون‌ها اطلاعاتی پرداخت که هر روزه با حجم بسیار زیاد در بیمارستان ها تولید می شود.
بلکه جهت تربیت نیروی متخصصی که در اینجا مدنظر است مستلزم یک آموزش موثر، چندبعدی و فراگیر در علوم مختلف سلامت، کامپیوتر و فناوری اطلاعات، مدیریت، آمار، بیمه و نظام های پرداخت هستیم تا بتوانیم توانایی لازم را جهت مدیریت صحیح اطلاعات سلامت و حل چالش های مرتبط با آن را در آنها به وجود آوریم.
در حقیقت رشته فناوری اطلاعات سلامت، بعنوان حرفه ای بینابینی از علوم مذکور، راهی برای هدایت و استفاده از ابزار فناوری اطلاعات در نظام سلامت جهت مدیریت داده ها و اطلاعات بهداشتی و درمانی است.
چند نمونه از توانمندی‌های کارشناسان فناوری اطلاعات سلامت
برای درک و آشنایی بیشتر با رشته فناوری اطلاعات سلامت به مثال زیر توجه کنید:
یک بیمارستان را تصور کنید، همانطور ک میدانید هر بیمارستان از بخش های مختلفی مانند بخش‌های بستری، اورژانس، آزمایشگاه، مرکزتصویربرداری، مدیریت اطلاعات سلامت، پذیرش، ترخیص، داروخانه و … تشکیل شده است. از لحظه ای که بیمار به بیمارستان مراجعه کرده و پذیرش می‌شود تا زمانی که اقدامات لازم درمانی به او ارائه می شود و بیمار ترخیص می شود، اطلاعات مراقبتی زیادی تولید می شود.
خب اکنون به نظر شما اطلاعات زیادی که هر روزه برای هر بیمار تولید می شود، در کجا ذخیره می شود؟ ارتباط بین بخش های مختلف بیمارستان از چه طریقی صورت می گیرد؟ اگر یک بیمار برای بار چندم به بیمارستان مراجعه کند، اطلاعات قبلی مربوط به خدمات ارائه شده به او از چه طریقی قابل بازیابی است ؟چه تضمینی وجود دارد که اطلاعات مربوط به وضعیت سلامتی بیمار از لحاظ اصول محرمانگی افشا نشود و بعنوان یک راز در بیمارستان باقی بماند؟ از کجا میتوان فهمید که در یک روز، یک ماه یا یکسال چه تعداد بیمار مبتلا به بیمار مبتلا به بیماریx به بیمارستان مراجعه کرده است ؟ به این سئوالات ابتدا خوب فکر کنید. جواب همه ی سئوالات شما در ماهیت و تار و پود رشته ی فناوری اطلاعات سلامت نهفته است.
تبادل اطلاعات مربوط به خدمات ارائه شده به بیمار از طریق یک سیستم ارتباطی در بیمارستان تحت عنوان سیستم اطلاعات سلامت(HIS) بین بخش های مختلف صورت می‌گیرد و کارشناس فناوری اطلاعات سلامت با دارا بودن یک دید سیستمی و یک دید بالینی می تواند بعنوان تحلیل گر و مسئول این سیستم به این فعالیت بپردازد.
اطلاعات مربوط به وضعیت بیمار که از لحظه پذیرش تا ترخیص ، در قالب پرونده پزشکی ثبت می شود، توسط کارشناسان فناوری اطلاعات سلامت بعنوان متخصصان اطلاعات سلامت از نظر کمی و کیفی کنترل و بررسی می شود.فایل بندی پرونده های پزشکی با توجه به اصول امنیت و محرمانگی پرونده های پزشکی نیز از توانمندی ها و وظایف کارشناسان فناوری اطلاعات سلامت است.
تشخیص های پزشکی و اقدامات و جراحی های صورت گرفته بر روی بیمار که در پرونده پزشکی ثبت می شود توسط کارشناس فناوری اطلاعات سلامت به عنوان یک فرد مسلط به تئوری های بالینی و پزشکی بررسی می شود و سپس به پرونده پزشکی بیمار طبق استاندارد های بین المللی کدگذاری تشخیص ها، اقدامات و جراحی ها از طریق کتاب های استاندارد جهانی، مثل icd-10 ، icd-9cm و … یک کد خاص اختصاص میدهد.
به عنوان مثال وقتی به پرونده پزشکی یک بیماربراساس کتاب icd-10، کد تشخیصی I10 اختصاص می یابد، در تمام نقاط دنیا این مفهوم برداشت می شود که بیمار مبتلا به بیماری فشار خون بالا( Hypertention ) است چرا که این کد در همه ی مراکز درمانی دنیا به این بیماری شناخته می شود.
محاسبه آماری تعداد بیماران مبتلا به یک بیماری خاص در واحدهای زمانی مختلف جهت ارائه به :
• مسئولین بیمارستان جهت انجام برنامه ریزی و اخذ تصمیمات مدیریتی
• ارائه به پژوهشگران جهت انجام پژوهش ها و مطالعات اپیدمیولوژی
• سامانه ها و انعکاس به مسئولین و مدیران کلان نظام سلامت جهت برنامه ریزی بودجه ای، تعیین خط مشی ها و سیاستگذاری های سلامت
تنها یکی از مهارت ها و توانمندی‌های کارشناس فناوری اطلاعات سلامت بعنوان کارشناس و مسئول آمار بیمارستانی است.
رشته فناوری اطلاعات سلامت به زبان ساده
بارها برای همه ی ما اتفاق افتاده که وقتی با اطرافیان و دوستان خود صحبت می‌کنیم و در مورد ماهیت این رشته از ما سئوال می‌کنند باتوجه به سابقه کم این رشته در ایران ، از ارائه یک تعریف ساده و قابل فهم به آنها می‌مانیم. حال اگر بخواهیم یک تعریف استاندارد و ملموس از این رشته ارائه دهیم، تعریف زیر قابل ارائه است:
رشته فناوری اطلاعات سلامت یعنی مدیریت یکپارچه اطلاعات گسترده بهداشتی درمانی (میلیون ها اطلاعات سلامتی که هرروزه در بخش های مختلفی مانند پذیرش، ترخیص ، اورژانس، آزمایشگاه، داروخانه، مرکزتصویربرداری و … هر مرکز مراقبت بهداشتی تولید می‌شود) با استفاده از ابزار فناوری اطلاعات !
مشخصات دوره تحصیلی رشته فناوری اطلاعات سلامت
رشته فناوری اطلاعات سلامت از زیرمجموعه‌های شاخه تحصیلی تجربی در انتخاب رشته کنکور تجربی است که طبق دفترچه انتخاب رشته کنکور سراسری، پذیرش در رشته فناوری اطلاعات سلامت در دانشگاه‌های دولتی روزانه، ظرفیت مازاد، پردیس خودگردان و غیر انتفاعی صورت می‌گیرد.
همچنین نحوه پذیرش و قبولی در این رشته به صورت متمرکز و باآزمون بوده و پذیرش بدون کنکور در رشته فناوری اطلاعات سلامت تا کنون صورت نگرفته است.
رشته فناوری اطلاعات سلامت یا به اختصار( HIT) Health information technology مطابق با آیین نامه آموزشی مصوب شورای عالی برنامه ریزی علوم پزشکی در دوره های کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری تخصصی در داخل کشور قابل ارائه می‌باشد. البته قابل ذکر است، عنوان این رشته در مقطع دکتری تخصصی به مدیریت اطلاعات سلامت تغییر می‌یابد.
منبع: medolearn
همچنین بخوانید: