بسیاری از تصمیم گیریها در زمینه مراقبتها و برنامه ریزیهای سلامت، با مسئله مکان در ارتباط است. به عنوان مثال تصمیم گیری در مورد اینکه مراکز بهداشتی درمانی از طریق ارتباطات از راه دور بر اساس تعداد، تراکم و اولویت های بهداشتی مردم باید در چه مکانهایی ایجاد شوند، و چه نوع خدماتی را به منظور پاسخ موثر به نیازهای بهداشتی منطقه باید ارائه کنند. بنابراین، از آنجایی که شبکه بهداشت و درمان با حجم وسیعی از اطلاعات سروکار دارد لذا با دارا بودن این حجم عظیم از اطلاعات که در بر گیرنده داده های فضایی و مکانی هستند نیاز به استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی برای مدیریت بهتر احساس می شود.
آنچه که سیستم اطلاعات جغرافیایی را از سایر سیستم ها متمایز می کند، توانمندی های تحلیلی آن است. این قابلیت امکان می دهد داده های مکانی و توصیفی ترکیب و برای حصول اهداف خاص تحلیل شوند. از طرف دیگر مشکلات و نیازهای بهداشتی مردم در مکانهای مختلف متفاوت است که این امر ضرورت استفاده از یک ابزار قوی تحلیل گر و در عین حال انعطاف پذیر همچون سیستم اطلاعات جغرافیایی را ایجاب می کند. مسئولین و دست اندرکاران امورات بهداشتی می توانند از نقشه های تولید شده توسط سیستم اطلاعات جغرافیایی به عنوان یک ابزار سودمند در زمینه پایش و ارزشیابی استفاده کنند و از این طریق توزیع مکانی و تغییرات ایجاد شده در زمینه های مختلف را مورد بررسی و ارزیابی قرار دهند. در سازمان هایی که وظیفه خدمات رسانی را دارا می باشند، نیاز به استفاده از داده های فضایی وجود دارد. مثال": زمانی که تعداد زیادی از افراد یک منطقه ای به علت بیماری خاصی به بیمارستان مراجعه می کنند، شبکه بهداشت و درمان آن منطقه باید محدوده شیوع آن بیماری را تعیین و نسبت به عدم اشاعه آن به سایر نقاط اقدامات و تصمیمات درست را اتخاذ کند. لذا در این گونه موارد، موقعیت نقاط یک اصل اساسی از داده های فضائی است. با توجه به مطالب فوق، هدف از انجام این تحقیق بیان و تشریح نقش سیستم اطلاعات جغرافیایی در استقرار بهینه سیستم پزشکی از راه دور در مناطق محروم و دور افتاده شناسایی شده که فاقد امکانات و تجهیزات پزشکی بوده و یا حتی فاقد پزشک تخصصی می باشند. همچنین از آنجایی که استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی به تازگی در بخش بهداشت و درمان وارد شده لذا تحقیقات و مطالعات بسیار اندکی در این زمینه بخصوص در کشور ما صورت گرفته است. لذا در این تحقیق از روش مطالعه مروری پزشکی از راه دور و کتابخانه ای جهت بالا بردن سطح اطلاعات مخاطبین در خصوص درک بهتر کاربرد و نقش سیستم اطلاعات جغرافیایی در پزشکی از راه دور استفاده شده است.
پزشكی از راه دور تله مدیسین به دانش و ابزارهای ارتباطی گفته میشود که مراکز بهداشتی ـ درمانی و پزشک را به بیمار مرتبط میکند . پزشکی از راه دور گوشه گوشه جهان را پوشش می دهد و دامنه تسهیالت خدماتی آن تحقیق، عملیات نجات و کنترل بهداشت عمومی را شامل می شود . پزشکی از راه دور حوزه تالقی پزشکی، تکنولوژی اطلاعات و تکنولوژی ارتباطات راه دور است و بخشی مهم از مجموعه تحوالتی است که میتوانند بزرگترین تأثیرات را روی سیستم ارائه خدمات سلامت بگذارند. در یک تعریف ساده تله مدیسین عبارت از ارائه خدمات مراقبت سلامت و تبادل اطلاعات مراقبت از سلامت، در فواصل دور میباشد . با به کارگیری تله مدیسین، پزشکان مشغول خدمت در مناطق دورافتاده، قادر خواهند بود تا بدون این که بیمار را در مراحل اولیه راهی شهرهای بزرگ کنند، از طریق اینترنت با متخصصان در هر نقطه ای از جهان در ارتباط باشند، با آنها تبادل نظر کنند و مشاوره بگیرند و در صورت نیاز، بعد از طی این مراحل، بیمار را به مراکزی در شهرها اعزام کنند . به طور کلی با استفاده از مشاوره های از راه دور و انتقال اطلاعات به وسیله اینترنت درنقاط دورافتاده می توان هزینه ها و تردد بیماران را کاهش داد و در وقت آنان صرفه جویی کرد و مراقبت های بهداشتی و درمانی و نیز نظارت و پایش بیماران و نیز مراقبت های روزانه از آنان را گسترش داد.
استقرار بهینه سیستم پزشكی از راه دور
مشکلات موجود در سیستم ارائه خدمات سلامت چه از نظر کیفی و چه از نظر کمی به دو دسته تقسیم می شود
مشکلات عمومی: مانند کمبود نیروی انسانی، توزیع ناعادلانه و غلط نیروی انسانی، کمبود تسهیلات و تجهیزات، بی توجهی به اولویت های بهداشت و درمان .
مشکلات منطقه ای: مانند عوامل جغرافیایی، عوامل اقلیمی، عوامل ارتباطی، عوامل اقتصادی، سیاسی، آداب و سنن. در زمینه ارائه خدمات بهداشتی نه تنها باید برای گروههای برگزیده مانند افراد پردرآمد و مرفه جامعه بلکه برای برآوردن نیازهای عموم مردم سازماندهی صورت پذیرد.
مهمترین راه برای فراهم آوردن مراقبت سلامت برای بخش عظیمی از مردم محروم شهرها و روستاها توسعه خدمات و مراقبتهای بهداشتی بطور کارساز است تا همه بتوانند به طور یکسان و عادالنه از این خدمات استفاده کنند. سیاست اجتماعی در سراسر جهان در حال حاضر بر پایه نظام سلامت مبتنی بر مراقبتهای بهداشتی و اولیه بنا شده است پیشگیری بهتر از درمان و این امر در راستای هدف سازمان جهان سلامت است. امروزه مشارکت جامعه بعنوان یک جزء اصلی در رویکرد به کل نظام مراقبت سلامت یعنی درمان خدمات ارتقاء و پیشگیری شناخته می شود و تاکید بر تدارک این خدمات برای مردم و انحراف از مراقبت درمانی بسوی مراقبت بهداشتی و از مردم شهری به روستایی می باشد. با توجه به مطالب فوق الذکر می توان به این نتیجه دست پیدا کرد که در این موارد هیچ جایگزینی بجای تله مدیسین برای نواحی دور از دسترس و کاراتر از سرویس های رایج تله مدیسین برای مناطق دور افتاده و روستایی نیست.
نتیجه گیری
با توجه به مشکلات موجود و نقش و کاربرد سیستم اطلاعات جغرافیایی در رفع مشکلات عمومی و منطقه ای، سیستم اطلاعات جغرافیایی قادر است برای استقرار سیستم های پزشکی از راه دور پاسخگوی این مشکلات بگونه ای که در ذیل توضیح داده خواهد شد، باشد.
منبع: jhosp.tums.ac.ir
همچنین بخوانید:
سونوگرافی از راه دور: مروری بر فناوری موجود
استفاده از فناوری بلاکچین در پزشکی
سلامت دیجیتال اهرم جدیدی در حوزه ارتقا سلامت