شاید تجربۀ اینکه یک ربات شبیه مار وارد دهانتان شود و از طریق گلو پایین برود کمی برایتان ناراحت کننده باشد. اما سامانه رباتیک Flex ساخت شرکت Medrobotics مورد توجه فراوان یک جراح سر وگردن که تا امروز ۱۹ بار از آن برای جراحی بیمارانش استفاده کرده، قرار گرفته است.

 David Goldenberg مدیر بخش جراحی حلق و گوش و بینی در مرکز پزشکی هرشی در ایالت پنسیلوانیا میگوید :این ربات روش کاری من را واقعاً تغییر داده است. این آینده‌ی جراحی سر و گردن است». همکاران جراح او در بخش زنان و زایمان و روده بزرگ برنامه‌ریزی برای انجام آزمایش‌های درمانگاهی استفاده از ربات جراح Flex را انجام داده‌اند.

ربات جراح Flex سال گذشته وارد بازار آمریکا شد (و یک سال پیش از آن وارد بازار اروپا) بنابر گفته‌های هیئت اجرایی Medrobotics گرفتن تأییدیه از مراجع نظارتی کار آسانی نبود. جالب توجه است که  بزرگترین مسئله،  سکوت ربات‌ها در مقابل ملزومات سازمان غذا و دارو آمریکا بود.

مدیر عامل شرکت Medrobotics، Samuel Straface میگوید  اولین سؤال سازمان غذا و دارو درباره طبیعت مستقل ربات‌ها بود؛ این یک نکته منفی جدی به حساب می‌آمد. ما مجبور بودیم نشان دهیم که جراحی در هر زمانی کاملاً تحت کنترل است که اگر نبود ما هنوز صرفاً یک پروژه علمی بودیم.

این اظهارات مدیر عامل مربوط به وضعیت کنونی جراحی ربات‌ها است. ربات‌های جدیدی بوجود می‌آیند که قابلیت‌های تازه‌ای را به جراحان می‌دهند اما آیا واقعاً آنها هنوز ابزاری در دستان توانمند جراحان هستند؟ به همین دلیل FDA هرچیزی که شبیه ربات مستقل در اتاق عمل باشد را تأیید نمی‌کند.

ربات سازان ممکن است ربات‌های جراح مستقل را به عنوان هدف پژوهشهای بزرگ در نظر بگیرند. موفقیت‌های اخیر شبیه سامانه مستقلی که روده خوک را بخیه می‌زند نتیجه بخش‌تر از جراحی انسان است و آنها پیشرفتشان را نشان داده‌اند. اما راه طولانی‌ای از آزمایشگاه تا درمانگاه پیش‌رو دارند. به گفته Straface تنها به این دلیل که ما چنین چیزهایی را می‌سازیم به این معنی نیست که می‌توانیم آنها را بفروش برسانیم.

ربات جراح Flex همانطور که ار نامش پیداست یک وسیله شبیه لوله و انعطاف پذیر است. که جراح آن را داخل دهان بیمار و از طریق اهرمک (Joystick) هدایت می‌کند. یک دوربین در نوک Flex به جراح اجازه می‌دهد تا پیچ و تاب‌های مسیر هوایی بیمار را ببیند و آنرا کنترل کند. از آنجایی که Flex می‌تواند به نقاط غیر قابل دسترس برود، جراحانی مانند Goldenberg برای نفوذ و ایجاد شکاف از آن استفاده می‌کنند. Goldenberg می‌گوید این باعث شده روند عمل‌ها خیلی ارزانتر، آسانتر، سریع تر و با جراحت کمتر باشد.

برای حرکت Flex، جراح یک سوییچ را روی کنترل کننده فشار می‌دهد. سامانه شامل یک پدال نیز هست که موتور چرخش را خاموش یا روشن می‌کند. برای اینکه ربات به سمت جلو حرکت کند جراح پدال را فشار می‌دهد.

تنها ویژگی مستقل ربات جراح Flex این است که می‌تواند خودش از بدن بیمار بیرون بیاید. به گفته Strafac این حرکت مستقل به این دلیل تأیید شده که تنها حرکت در جهت عکس مسیری است که جراح برای وارد شدن انتخاب کرده است. وی می‌افزاید همه در Medrobotics از این که تنطیم کننده‌ها در مورد امنیت بیماران سخت‌گیرهستند خوشحالند. خطر چسبیدن ربات سخت داخل بدن نرم بیمار وجود دارد و هیچکس نمی‌خواهد یک ربات در مسیر هوایی یا گوارشیش باشد.

ضرورت امنیت ممکن است راهی به سوی نوعی خاص از تحقیق و توسعه روی استقلال ربات‌ها نشان دهد. اگر یک ابزار هوشمند جراحی خطر عمل جراحی را کاهش دهد ممکن است FDA به آن تأییدیه بدهد. برای مثال استفاده از ابزاری که توانایی حسی بیشتری دارد و بازخورد بیشتری به جراح می‌دهد (برای مثال هنگام برخورد با بافت بدن هشدار دهد یا توقفی کوتاه داشته باشد). Straface می‌گوید :ما نمی‌خواهیم این ابزار مستقل شود تا جراح را از صحنه خارج کنیم و به گفته Goldenberg امیدوارم هرگز ربات جراح مستقل وجود نداشته باشد نه به این دلیل که جایگزین من می‌شود بلکه به این دلیل که جراحی یک نوع هنر است و نیاز به قضاوت، تصمیم‌گیری، اخلاقیات و آیینی دارد که ربات‌ها از آن برخوردار نیستند.

تیم Medrobotic سعی نمی‌کند یک ربات جراح هوشمند که اخلاقیات را درک می‌کند بسازد. به نظر Straface تکامل رباتیک به سمت استقلال ادامه خواهد داشت حتی اگر نتیجه آن به تصور برخی علاقه‌مندان، ربات انسان‌نمای جراح نباشد. این نخستین بار نیست که انسان‌ها به چیزی کمتر از آنچه پیش‌بینی کرده‌اند می‌رسند. اگر ما به دهه ۶۰ برگردیم و همه‌ی نظرهای مربوط به زمینه رباتیک را در نظر بگیریم آنها فکر می‌کردند که ربات‌های انسان‌نمایی خواهند داشت که کارهای خانه را انجام می‌دهند اما تاکنون تنها به ماشین ظرفشویی و ربات جاروبرقی دست پیدا کرده‌ایم.

منبع IEEE SPECTRUM: