حضور هوش مصنوعی در پزشکی جدید اجتناب ناپذیر است. البته هوش مصنوعی هرگز جایگزین پزشکان نخواهد شد بلکه با گسترش افق دید پزشک به وی آسودگی و آرامش در تشخیص و درمان را هدیه خواهد داد. تنها در این صورت است که پزشکان قادر به انجام همین امر در مورد بیماران خواهند بود.
هوش مصنوعی در خدمت پزشکان
Bertalan Meskó که به عنوان پزشکی آینده نگر شناخته می‌شود هوش مصنوعی را گوشی پزشکان در قرن بیست و یکم نامیده است. این تشبیه وی می‌تواند بیش از آنچه انتظار می‌رود به حقیقت نزدیک باشد. اما گوشی جدید پزشکان دقیقا به چه کار می‌آید؟
برای درک بهتر کارکرد هوش مصنوعی در پزشکی باید به چند نکته دقت کرد. نخست اینکه کارکرد هوش مصنوعی در پزشکی چیست؟ سپس باید به دقت و کارایی آن در مقابل افراد پزشک توجه کرد. همچنین باید از خطرساز نبودن آن اطمینان حاصل کرد. تنها با داشتن دیدی کامل از این نکات می‌توان در مورد پیوند هوش مصنوعی و پزشکی نظر داد.
هوش مصنوعی در برابر پزشکان
حتی در ابتدای راه نیز هوش مصنوعی در تشخیص بیماری بسیار موفق بوده است. هوش مصنوعی John Radcliffe Hospital در انگلستان در ۸۰ درصد موارد قادر به تشخیص صحیح بیماری قلبی و سرطان ریه است. به عبارتی این دستگاه با دقتی بالاتر از انسان قادر به تشخیص بیماری است. میکروسکوپ هوشمند دانشگاه هاروارد که با تصاویر نمونه‌های واقعی خون و یادگیری ماشین کار می‌کند نمونه‌ای دیگر است. این دستگاه می‌تواند عفونت‌های کشنده‌ی خونی را تشخیص دهد.
کارکرد بهینه تحت فشار ناشی از زمان اندک در دسترس برای تشخیص ویژگی منحصر به فرد رایانه و هوش مصنوعی است. در این موارد هوش مصنوعی توانایی فوق العاده بالایی در تشخیص سرطان متاستاز سینه از خود نشان داده است. در این میان IBM’s Watson را نباید فراموش کرد. این هوش مصنوعی با مرور اطلاعات ژنتیکی می‌تواند در ده دقیقه توصیههای پزشکی مفیدی ارائه دهد. مرور همین اطلاعات و نتیجه‌گیری از ان ها توسط انسان ۱۶۰ ساعت زمان نیاز دارد.
ناگفته نماند که هوش مصنوعی دانشگاه Nottingham به خوبی می‌تواند حملات قلبی را پیش‌بینی کند. این هوش مصنوعی ۷.۶ درصد بهتر از نرخ تشخیص کنونی پزشکان عمل کرده است. در آزمایشی با 378,256 این نرخ به معنای 83,000 زندگی است. این هوش مصنوعی نرخ کمی در پیش‌بینی های نادرست نیز دارد. پیش‌بینی نادرست به معنای آزمایش‌های بیشتر برای بیماران است و تحمل بسیاری از آزمایش‌ها برای بیمار دشوار است.
سامانه تشخیص بیماری با هوش مصنوعی
برتری هوش مصنوعی در تجزیه و تحلیل مقادیر عظیمی داده بر کسی پوشیده نیست. در حقیقت تفاوت بسیار زیادی در کارکرد انسان و هوش مصنوعی در این مورد وجود دارد. The Human Diagnosis Project یا Human Dx) )با ترکیب تجربه‌ی روزانه‌ی یک پزشک و هوش مصنوعی سعی در پر کردن این فاصله دارد. این برنامه با مشارکت ۷۵۰۰ پزشک از ۵۰۰ مرکز مختلف در ۸۰ کشور جهان به دنبال طراحی یک سامانه برای اتخاد تصمیمات پزشکی است. این سامانه برای بیماران و پزشکان قابل استفاده خواهد بود.
به گفته‌ی Shantanu Nundy مسئول طرح Human Dx این سامانه باید کاملا با کاربر خود سازگار باشد به طوری که کاربر متوجه استفاده از یک هوش مصنوعی نباشد. این فناوری نهایتا با سرعت بخشیدن به تشخیص زمان پزشکان را بهینه کرده و به ایشان فرصت بیشتری در درمان بیماری می‌دهد. چراکه امروزهپزشکان نیمی از زمان خود را پشت صفحه نمایشگر برای تحلیل اطلاعات سپری می‌نمایند.
مراقبت‌های روانی یا روان درمانی
هوش مصنوعی در پزشکی به بهبودی افراد کمک می‌کند. در این راستا می‌توان از Cogito یاد کرد. Cogito از سامانه‌ی تشخیص صدا برای بهبود امور مشتریان در صنایع بسیاری بهره می‌برد. این هوش مصنوعی به شکل یک برنامه‌ی کاربردی تلفن همراه در دسترس است. Cogito Companion یک برنامه سلامت ذهن است که رفتارهای بیمار را پیگیری می‌کند. این برنامه روی سیستم عامل Android نیز قابل استفاده است.
این برنامه با ردگیری میزان استفاده از تلفن همراه کار می‌کند. برنامه مکان تلفن همراه را پیگیری می‌کند. در صورتیکه بیمار مدت زیادی منزل خود را ترک نکرده باشد یا تغییر مکان نداده باشد باید با وی تماس برقرار کرد. همچنین در صورتیکه فرد مدت زیادی با کسی تماس تلفنی نداشته باشد یا پیامی ارسال ننموده باشد، برنامه شرایط را به گروه پیگیری کننده‌ی وضعیت بیمار اطلاع می‌دهد. سازندگان مدعی هستند که برنامه تنها برقراری تماس تلفنی و یا ارسال پیام را ثبت می‌نماید و محتویات پیام‌ها یا جزئیات تماس را ثبت نمی کند.
نحوه ی کارکرد هوش مصنوعی Cogito در روان درمانی
آزمایش برنامه با کمک سربازان بازنشسته یا افراد در حال استراحت پس از ماموریت‌های سنگین انجام شده است. این افراد گوشه‌گیر هستند و اغلب از اجتماع فاصله می‌گیرند. در این موارد برنامه انگیزه‌ی مشارکت در درمان را در افراد تقویت می‌کند و از این لحاظ نوعی انگیزش روانی برای افراد ایجاد می‌کند.
برنامه از هوش مصنوعی برای تحلیل فایل‌های صوتی ضبط شده توسط بیمار استفاده می‌کند. هوش مصنوعی به دنبال نشانه‌هایی در صدای فرد می‌گردد. این روند مشابه پیگیری صدای فرد در مکالمه‌ای عادی است. انرژی کلام، زیر و بم صدا و … نشانه‌هایی از احساسات فرد به دست می‌دهند.
این نشانه‌ها می‌تواند در تشخیص افسردگی مفید باشد. همچنین با مقایسه صدای یک بیمار دوقطبی در هنگام افسردگی یا جنون می‌توان به بیماری وی پی برد. به عبارت بهتر این برنامه ویژگی‌های انسانی یک مکالمه را دریافته و از آن برای تحلیل ویژگی‌های روانی ذهن سود می‌برد. این مرحله‌ی نخست است. پس از تشخیص باید درمانی را یافت که کار کرده و موثر باشد.
هوش مصنوعی و عرصه‌های مختلف پزشکی
همان گونه که تا کنون اشاره شد، حضور هوش مصنوعی در پزشکی بسیار گسترده است و تا کنون نیز تا حد زیادی رخ داده است. به جز روان درمانی و تشخیص گوشه گیری و افسردگی، و درمان تشویش این ابزار در رادیولوژی، پیشگیری و درمان اعتیاد، جراحی نیز حضور فعال داشته است.
اینکه تا چه حد می‌توان به قدرت هوش مصنوعی تکیه کرد و تا چه میزان توقعات ما از این ابزار برآورده خواهد شد نیازمند بحث دیگری است. برای کسب اطلاع در مورد مکان فعلی هوش مصنوعی می‌توانید به این نوشتار مراجعه نمایید. آنچه مسلم است علاقمندی بسیاری از مهندسان و پزشکان به هوش مصنوعی به عنوان ابزاری کمکی است. به دلیل علاقمندی بسیار به کاربردهای دیگر هوش مصنوعی قسمت دوم از این نوشتار به معرفی هوش مصنوعی در جراحی خواهد پرداخت.