در جامعه‌ی پیشروی قرن حاضر،فناوری‌های خودکار و ماشینی هر روز بیش از پیش قدرتنمایی می‌کنند. زندگی روزمره در شهر‌های بزرگ چنان به این فناوری‌ها گره خورده، که تصور انجام کارها بدون این ادوات بسیار دشوار است. بهای انجام سریع‌تر کارها به کمک ماشین، کم شدن ارتباط‌های انسانی و در بسیاری موارد بیماری‌های روانی ناشی از انزوا و تنهایی است. از جمله‌ی این بیماری‌ها افسردگی و تشویش است. هرچند  استفاده از فناوری رباتیک برای درمان این بیماری‌ها نوعی کنایه است، در مواردی می‌تواند راهگشا باشد. متن حاضر به معرفی woebot، یکی از بات‌های ساخته شده برای درمان اختلالات خفیف روانی می‌پردازد.

رباتها میتوانند در روان درمانی مفید باشند

بات شرکت فیس بوک

شرکت فیس بوک یک بات سخنگو برای درمان اختلالات رفتارشناختی عرضه می‌کند. اندرو آنگ(Andrew Ang) پیشگام فناوریهای هوش مصنوعی با پیوستن به هیات اجرا کننده‌ی این طرح، اعتبار خاصی به آن بخشیده است. به عقیده‌ی این دانشمند، هوش مصنوعی در قرن حاضر، قابلیت پاسخگویی به بسیاری نیازهای اجتماعی را دارد. این ابزار باید با مدیرت بشردوستانه برای نجات جان میلیون‌ها انسان استفاده شود. این پژوهشگر زمان چشمگیری  را صرف آموختن روش‌های غلبه بر افسردگی و اضطراب با کمک هوش مصنوعی کرده است. به طور قطع این تجربیات ارزنده برای هدایت این طرح بسیار راهگشا خواهد بود.

بات روانشناس شرکت فیس بوک ،Woebot نامیده می‌شود. طرح این بات هوشمند در ماه جولای سال ۲۰۱۶ میلادی توسط آلیسون دارسی (Alison Darcy) عرضه شد. این  محقق و مدرس روانشناسی بالینی در دانشگاه استنفرد، پس از آشنایی با تحقیقات دانشگاه استنفرد پیرامون هوش مصنوعی و هنر فراگیری توسط ماشین Deep Learning) )به روان درمانی با کمک هوش مصنوعی علاقمند شد.

استفاده از روش‌های جدید روان درمانی روز به روز مهم‌تر می‌شود. در جامعه‌ی صنعتی امروز بیماری‌هایی نظیر افسردگی سریع‌تر رواج می‌یابد. در سال جاری در حدود نیمی از دانشجویان ایالات متحده، از افسردگی و تشویش رنج می‌برند. گذشته از این مرحله‌ی تشخیص بیماری با سوال و جواب انجام می‌شود. این دو عامل استفاده از یک ربات را توجیه می‌کند.

دکتر دارسی با آزمایش این بات روی دانشجویان داوطلب، موفق به کاهش علائم افسردگی پس از دو هفته شد. به گفته‌ی وی بکارگیری پیشرفت‌های اخیر فناوری‌های زبان‌شناسی واستفاده از یک رابط کاربری مناسب سبب شده این بات عملکردی فراتر از حد انتظار داشته باشد.

روش کار Woebot

در بدو استفاده، بات به کاربر محرمانه بودن گفت و گوها را یادآوری می‌کند. پس از آن گزینه‌هایی برای ادامه‌ی مکالمه در اختیار کاربر قرار می‌گیرد. این مکالمه‌های از پیش تعریف شده اساس کار بات را تشکیل می‌دهد. اما کاربر می‌تواند پاسخ‌های خود را نیز، تا حدودی، به کار گیرد. بات هوشمند روند درمان را پیگیری می‌کند و با پیشنهادهای خود، کاربر را به مثبت اندیشی تشویق می‌کند.

موفقیت بات‌های درمان‌گر وابسته به درگیر کردن کاربر در مکالمه است. بنابراین بات‌ها با مطرح کردن سوالات باز مانند چگونه؟ و یا به چه شکل؟ می‌توانند روان‌درمانی را انجام دهند. در برخی موارد بیمار رازی را نیز با بات در میان خواهد گذاشت. این اتفاقات در آزمایش بات روان‌گر ساخته شده در دانشگاه MIT به نام Eliza دیده شد. این بات در سال ۱۹۶۶ توسط گروه Joseph Weizenbaum عرضه شد.

پروفسور مایکل تیز (Michael Thase) از دانشگاه پرنسلیوانیا نظر خود را در مورد Woebot  و روان درمانی با هوش مصنوعی چنین بیان می‌کند: در حال حاضر تمرکز محققین بر بهینه سازی ارتباط کلامی بات است. تلاش بر این است که زبان بات به زبان انسان نزدیک شود، چراکه کیفیت زبان تاثیر اساسی بر کیفیت درمان دارد. همچنین ذکر این نکته لازم است که درمان کامل با کمک بات صورت نمی‌گیرد. در حال حاضر جلسات حضوری با روانپزشک یا مشاور در کنار استفاده از بات لازم است.