تسخیر تمام دنیا توسط ویروس مرگبار تا همین چند ماه پیش سناریوی خوبی برای فیلم‌های هالیوودی بود اما این روزها چالشی است که فارغ از ابر قدرت یا جهان سومی بودن، گریبان گیر همه کشورها شده است. برای برون رفت از این شرایط یا دستکم کنار آمدن با آن چاره‌ای جز تغییر روال زندگی و روی آوردن به نوآوری باقی نمانده است.
به باور اکثر کارشناسان دنیای پسا کرونا از سیاست‌های کلان گرفته تا نحوه زندگی تک تک افراد با آنچه که قبل می‌شناختیم متفاوت خواهد بود. برخی از این تغییرات نظیر تقویت زیر ساخت دیجیتال، پیشرفت صنایع دارویی و رباتیک، دسترسی بهتر به خدمات درمانی و انعطاف پذیری بیشتر در مقابله با بحران‌ها جنبه مثبت این تغییرات هستند.
افول ابرقدرت‌های کنونی و ظهور قدرت‌های جدید از جمله هند و چین و زوال ایده جهانی سازی نیز پیامدهای کرونا در دنیای سیاست خواهند بود که بی تردید خود این موارد هم روی زندگی همگان تاثیر چشم گیری خواهند داشت که در ادامه به مواردی درباره زندگی بهتر در این شرایط پرداخته ایم.
۱. افول رابط کاربری لمسی
در گذشته نه چندان دور معرفی نمایشگرهای لمسی غوغایی در دنیای فناوری بر پا کرده بود و این پنل‌ها به سرعت در تمام دستگاه‌های الکترونیکی از کامپیوتر گرفته تا پلوپز رسوخ کردند. کووید-۱۹ اما همه ما را نسبت به لمس اشیاء جاندار و بی جان حساس کرده چرا که از آلودگی آنها به ویروس هراس داریم. از اینرو به نظر می‌رسد در دنیای پسا کرونا اسکرین‌های لمسی رفته رفته جای خود را به رابط‌های صوتی و مدل های مجهز به دید ماشینی بدهند.
پیش از بحران کرونا هم شاهد پیشرفت‌هایی در این زمینه بودیم که نمونه بارز آن پرداخت از طریق موبایل بدون نیاز به تماس با سطح است. از بینایی ماشین هم برای اعمال فیلتر روی صورت کاربران شبکه‌های اجتماعی و پرداخت خودکار هزینه در برخی فروشگاه‌ها استفاده می‌شود.
تمایل افراد برای لمس نکردن سطوح بیش از پیش کمپانی‌ها را به سوی توسعه چنین رابط‌های کاربری صوتی و تصویری سوق خواهد داد اما پیش از آن باید مهمترین چالش‌های این حوزه مورد بررسی قرار گیرد
اگر فناوری بینایی ماشین را به سه قسمت دیدن، توصیف و درک تقسیم کنیم، به لطف پیشرفت‌های سخت افزاری، الگوریتم‌های هوشمند و پردازش موازی در دو بخش اول مشکل چندانی ندارند اما زمانی که پای توصیف به میان می‌آید سیستم‌ها دچار ضعف می‌شوند. البته نواقص این سیستم تنها در برخی موارد نظیر «عکس‌های متضاد» رخ میدهد و با الگوریتم‌های هوشمندتر می‌توان کارایی آنها را تا حد بسیار مطلوبی ارتقا داد.
۲. تقویت زیرساخت دیجیتال
کووید-۱۹ بسیاری را خانه نشین و ناچار به دورکاری کرده است در این شرایط برای برگزاری کلاس‌های مدارس، دانشگاه و جلسات اداری چاره ای جز استفاده از ابزارهای دیجیتال باقی نمانده است. فشار تحمیل شده به زیر ساخت بسیاری از کشورها و حتی کمپانی‌های فناوری را به تقویت زیرساخت‌های خود وادار کرده است. این تغیرات گسترده پس از پایان بحران به روال قبل برنخواهد گشت. آشنایی بسیاری از کاربران با قابلیت‌هایی نظیر ویدیو کنفرانس و پلتفرم‌های همکاری مثل «اسلک» باعث می‌شود که در دنیای پسا کرونا بسیاری تماس ویدیویی را به سفرهای هوایی برای شرکت در جلسات ترجیح داده و به جای کلاس‌های حضوری از آموزش ویدیویی بهره ببرند.
۳. نظارت دقیق تر از طریق اینترنت اشیاء و کلان داده
کنترل سریع بحران کرونا در کره جنوبی به خوبی اهمیت دسترسی به داده‌های بلادرنگ از طریق فناوری‌های متنوع را ثابت کرد و از آموخته‌های آنها می‌توان برای کنترل بیماری‌های همه گیر و مقابله با آنها بهره برد.
در آینده اپ‌های با دسترسی منطقه ای یا ملی با رهگیری بیماران و نحوه شیوع به سیستم‌های هشدار اولیه تبدیل خواهند شد. این سامانه‌ها با استفاده از داده‌های GPS مناطقی که بیماران در آن حضور داشته و افرادی که با آنها در تماس بوده‌اند را شناسایی خواهند کرد.
با شناسایی بیماران احتمالی می‌توان به سرعت به آنها هشدار داد که تا زمان اطمینان از آلوده نبودن از تماس با دیگران خودداری کنند. هشدار درباره مناطق پرخطر هم می‌تواند در قطع زنجیره بیماری نقش موثری داشته باشد.
پیاده سازی این سیستم‌ها پیش از هر چیز مستلزم اطمینان از حفظ حریم خصوصی افراد و استفاده صحیح و اخلاقی از داده‌ها است. در این صورت می‌توان از مزایای آنها برای نظارت کارآمدتر و پیشگیری از بحران‌های آتی از آنها بهره برد.
۴. توسعه دارو با هوش مصنوعی
طی همین مدت کوتاهی که از همه گیری کرونا گذشته هوش مصنوعی کارایی خود در حوزه درمان را ثابت کرده است. تشخیص خودکار ابتلا به کرونا از طریق اسکن قفسه سینه، پیش بینی احتمال مرگ بر اثر ابتلا به کووید-۱۹ با دقت ۹۰ درصدی و الگوریتم تشخیص ۵ دقیقه‌ای کرونا با سرعت بیشتر و ضریب اطمینان بالاتر در مقایسه با پزشکان، از نتایج استفاده از این سیستم است.
برای خلاص شدن از دست کرونا هم نیاز به تولید دارو و واکسن این ویروس داریم. هرچند اکنون داده‌های بسیار زیادی درباره کرونا در دسترس ما است اما برای مطالعه سریع آنها و یافتن روابط بین موضوعات مختلف بهترین راه استفاده از هوش مصنوعی است و به همین خاطر «دفتر سیاست‌های علوم و تکنولوژی کاخ سفید»، به محققین ابلاغ کرده است که به کمک هوش مصنوعی و یادگیری ماشین، حدود ۲۹ هزار مقاله مربوط به ویروس کرونا را تحلیل کنند.
این تازه نخستین قدم برای استفاده از هوش مصنوعی در تحقیقات است و در صورت دستیابی به نتایج مطلوب قطعا پای هوش مصنوعی بیش از پیش به صنعت داروسازی باز خواهد شد. یکی از پیامدهای مهم این تغییر توسعه دارو بر اساس ژنوم و ویژگی‌های فردی بیمار خواهد بود که بازدهی داروها را دوچندان خواهد کرد.
۵. پزشکی از راه دور
یکی از ابزارهای اصلی چین برای کنترل بحران کرونا تجربه ارزشمند آنها در زمینه شبکه‌های 5G و ترمینالی‌های پزشکی بود که باعث شد طی ۸۲ ساعت ۱۲۶ بیمارستان به «مرکز ملی پزشکی از راه دور» این کشور وصل شوند. این سامانه شامل سه لایه بنیادی، ابری و کاربردی است که به پزشکان امکان ذخیره اطلاعات بیمار روی سرویس ابری و بهره گرفتن از مشاوره‌های متخصصان زبده را میدهد.
محققین دانشگاه MIT نیز در همین راستا دستگاه Emerald را توسعه داده‌اند که سیگنال‌هایی را به سوی بیمار ارسال کرده و با تحلیل داده‌های دریافتی با کمک هوش مصنوعی می‌تواند نرخ تنفس، الگوهای خواب و تحرکات بیماران را تشخیص داده و پایش کند.
در بسیاری از کشورهای دیگر نیز با افزایش بیش از حد شمار بیماران در بیمارستان‌ها و کلینیک‌های درمانی برخی مراکز به پیاده سازی سیستم‌های معاینه و تشخیص از راه دور روی آوردند. در این سامانه‌ها پزشکان و متخصصان در زمینه‌های مختلف از طریق تماس ویدیویی افراد را ویزیت کرده و در صورت تشخیص احتمال ابتلا به بیماری‌های وخیم روند تشخیص و درمان را پی می‌گیرند.
این پروسه نه تنها با پیشگیری از تجمع افراد در مراکز پزشکی ریسک ابتلا به بیماری‌های مسری را کاهش میدهد بلکه به افراد در نقاط دورافتاده و محروم نیز امکان بهره بردن از تخصص زبردست‌ترین پزشکان را بدون نیاز به طی کردن صدها کیلومتر مسافت میدهد.
یکی از نمونه‌های پیاده سازی سامانه‌های پزشکی از راه دور (Telemedicine) در ایران تشکیل پرونده سلامت الکترونیک و ثبت کلیه خدمات سلامت است و پس از شیوع کرونا هم «سامانه خود ارزیابی» وزارت بهداشت را می‌توان نمونه ای از آن عنوان کرد.
مزایایی نظیر توسعه متوازن خدمات پزشکی، کاهش هزینه‌ها، حریم خصوصی بیشتر و دسترسی بهتر از مزایای شاخص پزشکی از راه دور است و احتمالا در آینده شاهد توسعه بیشتر آن خواهیم بود.
6. تکیه بیشتر بر ربات‌ها
ربات‌ها بر خلاف ما در معرض بیماری‌های واگیر دار قرار ندارند و همین مساله آنها را به گزینه‌هایی مناسب برای خدماتی نظیر فعالیت در خط تولید، تحویل کالا، کمک به بیماران، نظافت اماکن و غیره تبدیل می‌کند. همزمان با رشد خریدهای اینترنتی «استارشیپ» و «کیوی‌بات» که در زمینه دلیوری رباتیک فعالیت دارند، از افزایش مشتریان خبر داده و در پی ارائه خدمات در مناطق دیگر هستند.
در بسیاری از بیمارستان‌ها هم نظافت در محیط‌های آلوده به ربات‌ها سپرده شده است. ربات‌های کوچک و بزرگ پیش از این هم در زمینه‌های مختلفی به کار می‌شدند اما اثبات کارایی آنها در دوران کرونا باعث شده پتانسیل‌های آنها بهتر درک شده و در آینده هم بیشتر مورد استفاده قرار گیرند.
شاید ویروس کرونا بسیاری از سیستم‌های ما را از کار انداخته یا قربانیان بسیاری به جا گذاشته باشد اما در عین حال باعث افزایش انعطاف پذیری بشر شده و ما را به سوی نوآوری‌هایی سوق میدهد که تا پیش از این رغبت چندانی به آنها نداشتیم. این بحران درس‌های بسیاری به ما داده که می‌توان از آنها برای ساختن دنیای بهتر بهره برد
منبع: Forbs و دیجیاتو
همچنین بخوانید:
تله مدیسین و ویزیت از راه دور
کاربرد هوش مصنوعی در پزشکی از راه دور
اپلیکیشن‌های اینترنت اشیا در بهداشت و درمان