شبکه های اجتماعی افراد زیادی را در سرتاسر جهان به خود جذب کرده اند، به طوری که افراد زمان قابل توجهی را به سر زدن و چک کردن پیام ها صرف می کنند. می توان از پتانسیل شبکه های اجتماعی در راستای ارتقای سلامت افراد بهره برد.
با پیشرفت هایی که در حوزه های مختلف فناوری اطلاعات به وجود آمده است و با ظهور و بروز ابزارهای آنلاین مختلف، حیطه سلامت و مراقبت بهداشتی و درمانی نیز تحت تاثیر این گونه ابزارها قرار گرفته است. در سراسر جهان شبکه های اجتماعی توانسته است در میان افراد در قشرهای مختلف و گروه های سنی متفاوت جا باز کند. توئیتر، فیسبوک، واتساپ و تلگرام جزو شبکه های اجتماعی هستند که طرفداران زیادی به خود جذب کردند. بارزترین ویژگی شبکه های اجتماعی فراگیر بودن آن ها و اتصال افراد مختلف به یکدیگر است. استفاده از بستری که این شبکه های اجتماعی به وجود می آورند می تواند در افزایش سطح سلامت، آگاهی و آموزش افراد جامعه مفید واقع شود.
اما چگونه می توان از پتانسیل بالقوه ای که شبکه های اجتماعی دارند به نفع بیماران و جهت بالا بردن سلامت افراد بهره برد؟
آموزش بیماران
زمانی که قرار است بیمار خودش در مراقبت از خود نقش داشته باشد و بتواند در موارد مختلف تصمیم گیری های حساسی اتخاذ کند، حضور در اجتماع دیگر بیماران، ارتباط با پزشک و فراهم آورندگان سلامت می تواند بر سواد سلامت فرد بیافزاید، به او کمک کند که در شرایط حساس تصمیم های درستی بگیرد و البته تصمیم آگاهانه ای باشد. در سال های اخیر، آموزش بیماران، به خصوص بیمارانی که دچار یک بیماری مزمن هستند، جایگاه خاصی در برنامه های سلامت بدست آورده است. مهمترین هدف آموزش بیماران نیز افزایش دانش افراد در مورد درمان و مسائل سلامتی مربوطه است تا بهترین مراقبت را از خود داشته باشند.
در واقع نباید قدرت شبکه های اجتماعی را نادیده گرفت. یکی از مهمترین کاربردهای شبکه های اجتماعی، ایجاد گروه با اهداف خاص است. ایجاد گروه های بیماران مبتلا به یک نوع بیماری خاص و حضور افراد در این گروه ها می تواند فرد را از شرایط دیگر افراد با بیماری های مشابه آگاه سازد. اولین مزیت این نوع گروه ها، افزایش اعتماد بنفس و خروج از گوشه گیری است. طرح سوالات و به اشتراک گذاری رنج هایی که افراد در طول دوره بیماری متحمل شده اند بیماران را در جریان مشکلات و راه حل ها قرار می دهد و در زمان بروز مشکل مشابه در تصمیم گیری و انتخاب راه حل به بیمار یاری می رساند.
شبکه های اجتماعی آنلاین اکنون تاثیر زیادی بر روی زندگی روزانه افراد گذاشته اند. تاثیر این شبکه ها در زندگی افرادی که با مشکلات و مسائل نادر و کمیاب مواجه هستند بیشتر است. برای بیماری های کمیاب ممکن است شبکه اجتماعی آفلاینی وجود نداشته باشد، ولی ممکن است بتوان گروهی از افراد با شرایط مشابه را در سراسر جهان در یک شبکه اجتماعی آنلاین یافت. بیماری به نام ارن اکشیس در سال ۲۰۱۱ زمانی که دچار بیماری عفونت آمیبی نادر قرنیه شده بود توانسته بود یک گروه ۳۸ نفره را در فیسبوک پیدا کند که آن ها نیز به این بیماری مبتلا بودند. در حالی که آرن از خوشحالی به وجد آمده بود با این افراد ارتباط برقرار کرده و احساسات و تجربیات خود را با آن ها به اشتراک گذاشته بود. او متوجه شده بود که افراد آن گروه نیز همان اضطراب و سرخوردگی که او به دلیل بیماری دچار شده بود را دارند.
شبکه های اجتماعی نه تنها افراد را گرد هم می آورد، تا با بیماری های مزمن مانند دیابت یا مسائل بهداشتی روانی مقابله کنند، بلکه دانش و تجربه های بیماران از بیمارستان، خدمات درمانی و داروهایی که تجویز شده را به اشتراک می گذارد و باعث بهبود مراقبت بیماران می شود. حتی ممکن است آموزش بیماران در مورد درمان و عوارض بیماری به بهبود خود مراقبتی (مراقبت توسط خود بیمار) منجر شود.
در مطالعه ای، پژوهشگران استدلال کرده اند که بیماران به پشتیبانی در مدیریت و مقابله با بیماری های مزمن نیاز دارند. پژوهشگران دریافتند که بیماران یاد می گیرند که چگونه از خود مراقبت کنند. پژوهشگران می خواستند بفهمند چگونه میلیون ها کاربر در جوامع آنلاین از این امکان استفاده می کنند و این جوامع آنلاین چگونه به پزشکان خانواده و پزشکان بیمارستان ها کمک می کنند. با توسعه این شبکه ها و ردیابی بیماران، پژوهشگران متوجه شدند که با کمک شبکه های اجتماعی آنلاین مراقبت پزشکان سرعت بیشتری می یابد.
آنالیز پیام های کاربران شبکه های اجتماعی
با استفاده از هوش مصنوعی و تجزیه و تحلیل داده های شبکه های اجتماعی، می توان از دانش موجود در داده های این شبکه های اجتماعی که افراد هر روزه به اشتراک می گذارند برای تحقیقات در حوزه پزشکی و دارویی بهره برد. تجزیه و تحلیل داده های شبکه های اجتماعی با استفاده از روش های یادگیری ماشین درک بهتری از جزییات، علایم و اثربخشی داروهای مختلف برای هر نوع بیماری بدست می آید.
انجام تحقیقات
سایتهای شبکه های اجتماعی مانند MySpace، Facebook و … روزانه میلیون ها کاربر را به خود جذب می کنند و بسیاری از این افراد سر زدن به این سایتها را جزو فعالیت های روزمره خود قرار دادهاند.
استفاده از پتانسیل شبکه های اجتماعی در تسهیل خدمات پزشکی شخصی برای بیماران، اطمینان از خطر و ریسک دارو و درمان بسیار مفید خواهد بود.توانایی شبکه های اجتماعی برای شناسایی و جذب بیماران برای آزمایش های بالینی داروهای جدید قابل توجه است. قبل از این، مراکز تحقیقاتی و دانشگاه ها برای جذب بیماران جهت شرکت در تحقیقات پزشکی ممکن است چند ماه زمان صرف می کردند، اما اکنون شبکه های اجتماعی باعث گسترش و به اشتراک گذاری سریع فراخوان های شرکت در پژوهش های بالینی می شود.
مشاوره
بی شک پزشکان نیز به شبکه های اجتماعی روی آورده و از آن در جهت مقاصد خود بهره می بردند. به عنوان مثال، شبکه اجتماعی تلگرام در ایران که یکی از پر بازدید ترین شبکه های اجتماعی است، مکانی مناسب جهت ایجاد سوپر گروه های بزرگی از پزشکان و دستیاران پزشک است تا سوالات خود را مطرح کنند و بر سر بالین بیمار تصمیم صحیح اتخاذ کنند. بی تردید می توان گفت پزشکان عمومی پس از طی چندین سال مطالعه و طبابت، ممکن است به بیماری های بربخورند که تاکنون تجربه ای در خصوص آن نداشته اند، اینجاست که طرح یک سوال در یک گروه تلگرام یا واتساپ می تواند سرنخی برای معالجه یا ارجاع بیمار باشد. در کشورهایی مانند ایران، استرالیا که نقاط دورافتاده و محروم از امکانات پزشکی وجود دارد، استفاده از شبکه های اجتماعی و مشاوره در مورد یک بیمار و شرایط خاص او و انتخاب روش درمان مناسب می تواند از برخی مسافرتهای برون شهری و برون استانی جلوگیری کند.
پشتیبانی از تصمیم
فرض کنید که مدتی است دچار سردرد شده اید. قبل از مراجعه به پزشک، احتمالا در برخی سایت ها به جستجوی علت و روش های درمانس سردرد خود می پردازید. اگر یک ربات تلگرام در اختیار داشته باشید که با پاسخ به چند سوال به شما بگوید سردردتان از چه نوعی است و دلیل آن چیست آیا به وجد نمی آیید؟ آیا این ربات شبیه یک پزشک عمل نمی کند؟ گرچه نمی توان این ربات را جایگزین یک انسان کرد، اما می توان تا حدودی از پیشنهادی که می دهد در تصمیم گیری ها استفاده کرد. اینجاست که این ربات نقش پشتیبان از تصمیم شما را بازی می کند. Your.MD را امتحان کنید.