گروهی از پژوهشگران به سرپرستی مهندسان دانشگاه لیدز یک ربات مغناطیسی مینیاتوری توسعه داده‌اند که قادر است از عمق دستگاه گوارش بدن، تصاویر سه‌بعدی با وضوح بالا تهیه کند. این نوآوری می‌تواند تشخیص زودهنگام سرطان را متحول کند و نیاز به انجام نمونه‌برداری‌های تهاجمی را کاهش دهد.

 

این فناوری که از یک شکل هندسی خاص به نام اُلوید (Oloid) الهام گرفته شده است، قابلیت حرکت چرخشی بی‌سابقه‌ای را برای ربات‌های پزشکی فراهم می‌کند. با استفاده از این طراحی، ربات مغناطیسی انعطاف‌پذیر (MFE) به یک حسگر تصویربرداری با فرکانس بالا مجهز شده است که می‌تواند با دقت بالا، ساختارهای بافتی درون بدن را بررسی کند.

 • تصویربرداری سه‌بعدی عمقی: برای اولین بار، تصاویر سونوگرافی سه‌بعدی از داخل روده گرفته شده است که به پزشکان امکان می‌دهد ضایعات را در همان جلسه تشخیص و درمان کنند.

 • حرکت چرخشی منحصربه‌فرد: استفاده از اُلوید، که شکلی متشکل از دو دایره متقاطع است، حرکت چرخشی کنترل‌شده‌ای را برای ربات فراهم کرده و مانورپذیری آن را افزایش داده است.

 • کاربرد در تشخیص و درمان: این فناوری می‌تواند منجر به بیوپسی مجازی شود که یک روش غیرتهاجمی برای تحلیل بافت و تشخیص سرطان است.

میدان‌های مغناطیسی به دلیل عبور بی‌ضرر از بافت‌های بدن، کاربرد گسترده‌ای در پزشکی دارند. با این حال، چالش اصلی در رباتیک مغناطیسی، محدودیت در درجات آزادی حرکتی بود. پژوهشگران با طراحی ربات مبتنی بر هندسه‌ی اُلوید توانستند این مشکل را حل کنند. حرکت موجی‌شکل این ساختار اجازه می‌دهد ربات با دقت بالا تحت کنترل یک میدان مغناطیسی خارجی حرکت کند.

این روش در مطالعات درون‌کشتگاهی (in vitro) و درون‌زنده (in vivo) روی مدل‌های حیوانی آزمایش شد و نشان داد که ربات می‌تواند به‌طور دقیق حرکت کند، ضایعات را شناسایی کند و اسکن‌های سه‌بعدی با وضوح بالا از بافت‌های داخلی بدن تهیه کند.

 • کاهش نیاز به نمونه‌برداری تهاجمی: پزشکان می‌توانند ضایعات را در همان جلسه تشخیص دهند، بدون اینکه نیاز به ارسال نمونه به آزمایشگاه باشد.

 • افزایش دقت در تشخیص زودهنگام سرطان‌های گوارشی: امکان تصویربرداری دقیق‌تر و در لحظه از بافت‌ها وجود دارد.

 • کاهش اضطراب و زمان انتظار بیماران: با حذف فرآیند طولانی دریافت نتایج آزمایش‌های آسیب‌شناسی، بیماران سریع‌تر تحت درمان قرار می‌گیرند.

با توجه به شیوع بالای سرطان‌های گوارشی در ایران، این فناوری می‌تواند به‌عنوان یک ابزار مؤثر در تشخیص زودهنگام و غیرتهاجمی این بیماری‌ها مورد استفاده قرار گیرد. در ایران، سرطان معده و کولورکتال از شایع‌ترین انواع سرطان‌ها هستند و تشخیص دیرهنگام آن‌ها میزان مرگ‌ومیر را افزایش داده است.

 1. توسعه زیرساخت‌های لازم برای تصویربرداری مغناطیسی در مراکز درمانی

 2. تربیت نیروی متخصص برای کنترل و تفسیر نتایج تصویربرداری

 3. تأمین مالی و سرمایه‌گذاری در حوزه فناوری‌های پزشکی پیشرفته

 

با این حال، پیاده‌سازی این ربات در بیمارستان‌های تخصصی ایران، به‌ویژه در مراکز انکولوژی، می‌تواند یک گام بزرگ در جهت بهبود تشخیص زودهنگام سرطان و کاهش هزینه‌های درمانی باشد.

پژوهشگران امیدوارند با تکمیل آزمایش‌های بالینی، این فناوری در سال 2026 برای آزمایش‌های انسانی مورد استفاده قرار گیرد. این نوآوری می‌تواند علاوه بر سرطان‌های دستگاه گوارش، در سایر اندام‌های داخلی نیز مورد استفاده قرار گیرد و به توسعه روش‌های غیرتهاجمی در تصویربرداری پزشکی کمک کند.

این پژوهش نه‌تنها چالش‌های حرکتی موجود در ربات‌های پزشکی مغناطیسی را برطرف کرده، بلکه دروازه‌ای جدید برای تصویربرداری و درمان زودهنگام بیماری‌ها در عمق بدن انسان باز کرده است. در ایران، استفاده از این فناوری می‌تواند میزان بقای بیماران مبتلا به سرطان‌های گوارشی را افزایش دهد و مسیر جدیدی را برای پزشکی دقیق و غیرتهاجمی در کشور هموار کند.

 

منبع

 

https://www.science.org/doi/10.1126/scirobotics.adq4198